Strategie en beleid

Over de hele wereld zijn mensen het slachtoffer van schendingen van hun mensenrechten. Ze worden gevangengezet of gediscrimineerd vanwege hun mening, geloof of seksuele oriëntatie. Of ze worden slachtoffer van politiegeweld, marteling of bedreiging. Mensen worden veroordeeld op basis van verzonnen aanklachten na oneerlijke processen, of krijgen de doodstraf. Het scala aan wereldwijde mensenrechtenschendingen is enorm.

Amnesty International streeft naar een wereld waarin iedereen alle internationaal erkende mensenrechten geniet. Wij zetten daarbij in op een aantal prioriteiten, met als doel zo effectief mogelijk te opereren. Per onderwerp maken wij een analyse van de manier waarop we impact kunnen bereiken op het gebied van mensenrechten. Om de mensenrechtensituatie daadwerkelijk te verbeteren, is het noodzakelijk dat wet- en regelgeving met betrekking tot mensenrechten in een land optimaal zijn.

Daarnaast moeten de autoriteiten ervoor zorgen dat wetten en regels worden nageleefd. Ook is er draagvlak nodig voor het belang van mensenrechten. Daarvoor is het noodzakelijk kennis over mensenrechten over te brengen en is capaciteit – mensen en middelen – nodig om autoriteiten aan te spreken op hun verantwoordelijkheid. Verbeteringen op deze punten leiden tot ons einddoel: verbeteringen op het gebied van mensenrechten in de levens van individuen over de hele wereld.

In dit hoofdstuk worden onze visie, doelstelling en strategie nader beschreven, evenals de veranderingen die Amnesty beoogt teweeg te brengen.

Visie en missie

Amnesty International streeft naar een wereld waarin iedereen alle rechten geniet die zijn vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en andere internationale mensenrechteninstrumenten.

Wij zien een wereld voor ons waarin:

• Iedereen zijn/haar mensenrechten kent en kan opeisen;
• Mensenrechten en gerechtigheid genoten worden zonder discriminatie;
• Mensen beschermd worden tijdens conflicten en crises;
• Schenders van mensenrechten ter verantwoording worden geroepen.

Om dit te bereiken is Amnesty International een mondiale beweging die mensenrechten verdedigt voor iedereen.

Onze missie is het verrichten van onderzoek en ondernemen van actie gericht op het voorkomen van mensenrechtenschendingen, met specifiek aandacht voor:

• Vrijheid van meningsuiting en non-discriminatie;
• Mensenrechten van migranten en vluchtelingen;
• Bescherming tegen politiek geweld en vervolging;
• Economische, sociale en culturele rechten.

Strategie

De strategie van Amnesty International wordt ontwikkeld binnen de wereldwijde Amnesty-beweging. Het lopende internationale beleidsplan geldt voor de jaren 2016 tot en met 2019. In het schema is weergegeven welke veranderingen worden beoogd, wat ervoor nodig is om die te bereiken, en welke rol Amnesty Nederland daarbij kan spelen.

Om onze doelstellingen te bereiken zetten wij ons, kort samengevat, in voor:

• Wetgeving die mensenrechten erkent en vastlegt, autoriteiten die naleving daarvan waarborgen;
• Onmiddellijk, volledig en onpartijdig onderzoek naar mensenrechtenschendingen en vervolging van daders;
• Draagvlak en publieke steun voor mensenrechten, en solidariteit met mensenrechtenverdedigers;
• Mensen in staat stellen om hun rechten op te eisen.

De strategie van Amnesty International is uitgewerkt in twaalf internationale programma’s (zie schema). Het overgrote deel van het werk van alle Amnesty-afdelingen haakt aan bij de programma’s en draagt daardoor direct bij aan het bereiken van onze doelen.

Focus van Amnesty Nederland

Amnesty Nederland voert onderzoek, beleidsontwikkeling, lobby, acties en campagnes uit in aansluiting op de internationale Amnesty-strategie en het brede spectrum aan onderwerpen waaraan de internationale organisatie werkt. Daarbij is gekozen voor een aantal kernonderwerpen. Wij analyseren op welke onderwerpen wij vanuit Nederland de grootste toegevoegde waarde kunnen bieden. Op die manier bouwen we gericht expertise op en kunnen we effectiever werken. Naast programma’s die zich richten op mensenrechten in Nederland, richten wij ons op de mensenrechtensituatie in een aantal landen die regionaal bepalend zijn. Ook is gekozen om te werken aan enkele nieuwe onderwerpen die in de actuele belangstelling staan, zoals massasurveillance en etnisch profileren. Verder dragen wij als Amnesty-afdeling bij aan de internationale mensenrechtencampagnes. Een overzicht van de focus van Amnesty Nederland volgt in het volgende schema. In de volgende hoofstukken van dit jaarverslag wordt hiervan verder verslag gedaan.

Impact van ons werk

Amnesty International doet onderzoek en voert actie gericht op het voorkomen en beëindigen van mensenrechtenschendingen. Hierbij kiezen we gericht voor projecten waarmee we verwachten resultaten te kunnen boeken. Daarnaast voelen we de morele verplichting ook iets te doen aan situaties waarin resultaten mogelijk lang op zich laten wachten en wellicht onbereikbaar zijn.

Wat is impact?

Amnesty definieert impact als significante veranderingen – positief of negatief, bedoeld of onbedoeld – als gevolg van onze interventies. Het is geen vaststaand te bereiken eindpunt, maar een dynamisch, niet-lineair proces. Er is een verschil tussen ‘impact’ en ‘resultaat’. Het is belangrijk dat we aandacht hebben voor de weg ernaartoe en de mijlpalen die we in dat proces plaatsen. Dat kunnen belangrijke resultaten zijn van ons werk, die nog niet per definitie ‘impact’ hebben.

Voor verandering op het vlak van de mensenrechten kan een langdurige inspanning nodig zijn, vaak van een groot aantal organisaties, groepen en activisten. Resultaten kunnen allerlei vormen aannemen: mensenrechtenschendingen worden aan het licht gebracht, internationale onderzoeken gelanceerd, er wordt internationale druk uitgeoefend, wetten worden aangepast, verantwoordelijken worden ter verantwoording gebracht. Elk van deze resultaten is een stap voorwaarts in het behalen van impact.

Dimensies van verandering

Om te weten of we succesvol zijn als mensenrechtenorganisatie, is het essentieel dat we ons werk monitoren en evalueren. Dat doen we aan de hand van een raamwerk van Dimensies van verandering. Dit raamwerk drukt uit welke soorten verandering wij beogen.

De dimensies zijn:

• Verandering in het leven van mensen;
• Verandering in wet- en regelgeving;
• Verandering in accountability;
• Verandering in de civil society, media en andere beïnvloedingskanalen.

Hieronder zijn de verschillende soorten verandering die Amnesty nastreeft, toegelicht aan de hand van succesindicatoren en voorbeelden. In de volgende hoofdstukken in dit jaarverslag over ons mensenrechtenwerk gaan we per programma in op: het probleem; de veranderingstheorie (wat is de beoogde verandering, wat moet er gebeuren en wat doet Amnesty Nederland); wat hebben we bereikt in 2016; reflectie op de voortgang; en hoe gaan we verder in 2017.

Amnesty richt zich op het bereiken van veranderingen in het leven van mensen door primair de mensenrechtensituatie waarin ze zich bevinden te verbeteren. Dit geldt zowel voor grote groepen mensen als voor individuen. Een voorbeeld hiervan zijn onze acties voor de Mexicaanse Yecenia Armenta. Armenta zat sinds juli 2012 in de gevangenis nadat zij, na vijftien uur lang gemarteld te zijn, een moord bekende die zij niet had gepleegd. Het enige bewijs tegen haar was een verklaring die zij onder dwang en geblinddoekt tekende. Tijdens de Schrijfmarathon van Amnesty in 2015 werden meer dan achtduizend brieven geschreven om dit onrecht aan te kaarten. Op 7 juni 2016 werd Armenta vrijgelaten door de Mexicaanse justitie.

Amnesty’s werkzaamheden zijn vaak gericht op het veranderen van wet- en regelgeving. Daarmee willen we de vele actoren beïnvloeden die invloed hebben op mensenrechtensituaties: regeringen, politici, wetgevers, beleidsmakers, wetshandhavers en bedrijven. Zo sloten Amnesty Nederland, Oxfam Novib en PAX een mensenrechtenconvenant met de Nederlandse Vereniging van Banken, de ministers Dijsselbloem en Ploumen en de vakbonden FNV en CNV. Het convenant beoogt bij te dragen aan het voorkomen of beëindigen van mensenrechtenschendingen door bedrijven waaraan banken leningen verstrekken. Verschillende banken hebben zich aan de gemaakte afspraken gecommitteerd. We verwachten met het convenant concrete stappen te zetten om mensenrechtenschendingen tegen te gaan in gevoelige sectoren, zoals de palmolie-, mijnbouw- en wapensector (zie ook Mensenrechten in Nederland).

Veel van ons werk richt zich op het beïnvloeden van de mate waarin actoren verantwoordelijkheid nemen voor hun handelen en daarvoor aansprakelijk kunnen worden gehouden (verandering in accountability). Belangrijke indicatoren voor vooruitgang hierbij zijn de implementatie van wet- en regelgeving en het afleggen van verantwoordelijkheid daarover. Naleving van de EU-Richtlijnen voor mensenrechtenverdedigers door Nederland is hierbij van groot belang. Die richtlijnen geven diplomaten op ambassades bijvoorbeeld de mogelijkheid om verdedigers van mensenrechten op te vangen als zij bescherming nodig hebben. Diplomaten kunnen ook rechtszaken bijwonen en rapporteren over de voortgang daarvan (zie ook Vrijheid van meningsuiting).

Verandering in de civil society, media en andere beïnvloedingskanalen is een vierde dimensie. De mate waarin lokale organisaties betrokken zijn bij het verbeteren van de mensenrechtensituatie is hierbij een belangrijke voortgangsindicator, evenals een positieve(re), meer geïnformeerde houding van publiek en media. Een voorbeelden van ons werk binnen deze dimensie van verandering is ons op fragiele regio’s in Afrika gerichte capaciteitsversterkingsprogramma HURICAP. In dit programma werken we samen met andere Amnesty-secties en lokale organisaties en activisten, zodat zij mensenrechtenschendingen beter kunnen identificeren en documenteren, en hun eigen autoriteiten daarover kunnen aanspreken. In Nederland werken we aan de kennis over mensenrechten met ons programma voor mensenrechteneducatie. Daarmee bereikten we in het schooljaar 2015/2016 ruim 107 duizend jongeren (zie ook Onze werkwijze).

De Nederlandse normen en waarden waarop men hier tegenwoordig zo fier is, komen mede voort uit internationale standaarden.

Lees het interview met Lars van Troost over de maatschappelijke en politieke context van Amnesty.