‘Wij rusten niet voordat Yulia is vrijgesproken’

In Nijmegen stortte een speciaal Amnesty-campagneteam zich het hele jaar op de zaak van de Russische Yulia Tsvetkova. Ook in enkele andere steden werd dat gedaan, in een voor Amnesty nieuwe actiemethode: organizing. Dushanthi Piek is lid van ‘Nijmegen for Yulia’. ‘Onze acties zorgen voor positieve energie.’

Yulia Tsvetkova is een Russische mensenrechtenactiviste en kunstenaar. Ze dreigt zes jaar cel te krijgen wegens ‘homopropaganda’ en ‘het maken en verspreiden van pornografie’. Met de groep ‘Nijmegen for Yulia’ voerde Dushanthi Piek het hele jaar actie voor haar.
‘Yulia had op sociale media tekeningen geplaatst van vrouwen,’ vertelt Dushanthi. ‘Sommige waren naakt, met okselhaar en schaamhaar – realistische tekeningen. Er waren ook tekeningen bij van gezinnen met twee vaders en twee moeders. Haar boodschap was: dit is normaal, dit is hoe mensen zijn.’
Yulia Tsvetkova kwam de laatste jaren vaker met de autoriteiten in aanraking. Ze moest haar werk bij een theatergezelschap stoppen omdat ze ‘minderjarigen zou aanzetten tot niet-traditionele relaties’, en kreeg boetes wegens ‘homopropaganda’ omdat ze twee lhbtiq-websites beheerde. En nu dreigt er dus gevangenisstraf.
Dushanthi: ‘Ze zat een tijd in huisarrest; dat werd vlak voor corona opgeheven. Nu mag ze wel vrij reizen maar ze wordt om de zoveel tijd ontboden bij de rechtbank. Die doen steeds maar geen uitspraak, dus het blijft onzeker voor haar.’

Gewone Nijmegenaren

In 2020 zette Amnesty in een aantal steden campagneteams op die alleen voor Yulia werkten. ‘Het doel,’ vertelt Dushanthi, ‘is zo veel mogelijk druk uitoefenen op Rusland, zodat zij weten: we houden jullie in de gaten.’
Het lukte het team goed om gewone Nijmegenaren te betrekken. ‘We verzamelden veel handtekeningen voor Yulia’s vrijlating, want petities maken het verschil. Door corona deden we veel online, via Instagram en Facebook, maar we hadden ook een paar mooie acties in de stad. We kleurden de trappen op de Waalkade met stoepkrijt in de regenboogkleuren. Tijdens een andere actie zetten we kunst van Yulia naast klassiekers uit de kunstgeschiedenis. We vroegen het publiek: waarom is het ene kunst en het andere strafbaar? Wat vind je ervan dat iemand hiervoor naar de gevangenis moet? Bijna iedereen is geschokt als ze dat horen.’
De acties kregen veel publiciteit, onder meer nadat sommige bekende Nederlanders er aandacht aan besteedden. Dushanthi: ‘Tim Hofman deelde de actie, dat leverde veel extra bekendheid op. En de fotograaf Bete van Meeuwen maakte een mooie fotoserie van activisten in Nederland, naakt met een wit doek.’

Heet onder de voeten

‘We kregen meerdere berichten van Yulia zelf en haar moeder, waarin ze bedankten voor de steun,’ vertelt Dushanthi. ‘Dat is heel fijn om te horen. Yulia gaf aan dat het contrast zo groot is. Onze acties zijn prikkelend, ludiek en zorgen voor positieve energie. Die stoepkrijtactie was op een mooie zonnige dag, en veel gewone mensen hielpen. Diezelfde dag waren er ook demonstraties in Rusland, met een heleboel arrestaties. Wat een verschil.’
‘Daarnaast vond ik het wel een succes dat Amnesty op een gegeven moment bericht kreeg van het OM in Rusland. Die zeiden: hou alsjeblieft op met al die brieven en kaarten en petities. Wij zijn niet meer verantwoordelijk, we hebben de zaak overgedragen aan een onderzoekscommissie. Het werd ze duidelijk te heet onder de voeten, en daar doe je het voor. Maar nu richten we ons natuurlijk op die commissie. Want wij rusten niet voordat Yulia is vrijgesproken.’

Organizing

Behalve in Nijmegen werkten ook teams in Groningen, Rotterdam, Eindhoven en Amsterdam aan deze zaak. De teams zijn opgezet volgens een voor Amnesty nieuwe actiemethode: organizing. Daarbij worden nieuwe activisten geworven die zelf verantwoordelijk zijn voor wanneer, hoe en met wie ze in actie komen. En ook voor het groeien van de beweging.
De teams zijn behoorlijk professioneel georganiseerd. Dushanthi: ‘We werven activisten met een vacature op de site en compleet met sollicitatiegesprek. Dat werpt een iets hogere drempel op, maar dan werf je wel activisten die er echt voor willen gaan!’
‘Een van de mooie dingen hieraan is dat we veel contact hebben met de andere teams,’ zegt Dushanthi. ‘We sparren, wisselen actie-ideeën uit. In oktober hadden we een gezamenlijke actie bij de Russische ambassade om handtekeningen te overhandigen – daarvoor hebben we toen samen een plan gemaakt. En ook het contact met andere organisaties en groepen vind ik geweldig. We hebben bijvoorbeeld goed gewerkt met het COC, en ook met de lokale Amnesty-groep Nijmegen. Dat is echt het fijne aan deze actievorm: dat je je samen inzet.’