Interview Jonathan Huseman

Het Israëlische apartheidssysteem

Het lijkt vechten tegen de bierkaai om de Nederlandse publieke opinie en de politiek ervan te overtuigen dat Israël een systeem van apartheid tegen de Palestijnen in stand houdt en Nederland het land daarop moet aanspreken. Maar nu de nieuwe Israëlische regering rechts-extremistischer is dan ooit, heeft Amnesty’s politiek adviseur Jonathan Huseman milde hoop dat dit uiteindelijk toch zal lukken.

Het was een geruchtmakend rapport dat Amnesty in februari 2022 publiceerde. Na jaren van onderzoek concludeerde de organisatie dat de staat Israël zich jegens de Palestijnen schuldig maakt aan apartheid, een misdrijf tegen de menselijkheid. Amnesty rapporteert al decennialang over Israëlische mensenrechtenschendingen.

Raciaal onderscheid

Jonathan Huseman, politiek adviseur bij Amnesty: ‘Ons onderzoek belicht apartheid in alle gebieden die onder Israëls controle staan, dus ook Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Ook de Palestijnen in de vluchtelingenkampen in Libanon en Syrië zijn slachtoffer van dit Israëlische beleid. Israël houdt een onderdrukkend systeem in stand op grond van raciaal onderscheid. Dat doet het door de Palestijnse gebieden te fragmenteren, door land en gebouwen te onteigenen en door mensen sociaaleconomische rechten te ontzeggen, en begaat daarbij ernstige mensenrechtenschendingen, waaronder marteling en moord. Dit alles met als doel om dat systeem overeind te houden.’

Totale repressie

De in 2018 door de Knesset aangenomen Wet op de Joodse natiestaat onderstreept de raciale politiek van Israël eens te meer. De wet verklaart Israël tot de natiestaat van het Joodse volk, waarmee alle andere bevolkingsgroepen nu ook wettelijk gezien tweederangsburgers zijn. De verschillen in de behandeling van de Palestijnen in de verschillende gebieden zijn groot, en ook leden van de circa 1,6 miljoen Palestijnse burgers in Israël hebben te maken met vernielingen van hun huizen of gezinshereniging. Huseman: ‘Bedoeïenen in het zuiden van Israël worden van hun land verdreven, omdat de staat hun land wil. Als je in Gaza woont, kun je nergens heen zonder toestemming van Israël. Mensen gaan dood omdat ze Israël niet binnen worden gelaten voor een medische behandeling. Op de Westoever belanden Palestijnen zonder aanklacht soms maandenlang in de gevangenis, ook minderjarigen. Elke nacht vinden er momenteel invallen plaats waarbij het Israëlische leger Palestijnen doodt. Het aantal nederzettingen groeit. De willekeur en rechteloosheid zijn totaal.’

Onwil

Amnesty bood het rapport aan bij het kabinet en de Tweede Kamer. Er werden Kamervragen gesteld, waar de regering ontwijkend op antwoordde, zegt Huseman. ‘Het kabinet zei dat het standpunt van Amnesty niet te delen. Op de vraag van de Kamer waarom niet, verwijst het kabinet naar een brief van een half jaar eerder, zonder verdere argumentatie of juridische onderbouwing. Wat achter deze manier van doen zit, is dat apartheid een heel zwaar internationaalrechtelijk misdrijf is, op het niveau van genocide. Als je erkent dat Israël zich aan apartheid schuldig maakt, dan ben je als staat verplicht daarnaar te handelen. Maar Nederland wil niet het eerste land in Europa zijn dat dat doet. Andere landen overigens ook niet.’

Amnesty kiest geen partij

Het lijkt om moedeloos van te worden, maar Amnesty legt het hoofd niet in de schoot, zegt Huseman. ‘Als een van de grootste mensenrechten-ngo’s ter wereld zijn we het aan onze stand verplicht om een allerlaatste poging te doen. Ik ben wat dat betreft mild optimistisch. Het Israëlische staatsgeweld is ongekend en met de rechts-extremisten in de nieuwe regering-Netanyahu bestaat het gevaar dat Israël de geest niet meer in de fles krijgt. Hoe triest ook, daardoor moet het ons toch lukken om politici van onze zienswijze te overtuigen. Het is onze taak om de wandaden van de Israëlische regeringen over het voetlicht te brengen en duidelijk te maken dat we geen partij kiezen, maar uitsluitend oordelen op grond van de mensenrechten, zoals we dat in alle situaties doen. En dat het na al die jaren tijd is voor een nieuw beleid dat een einde maakt aan deze ernstige schendingen.’