IOC eist mensenrechtenbeleid van kandidaat-steden Olympische Spelen 2024

Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) verplicht kandidaat-steden voor de Olympische Spelen van 2024 om mensenrechten te beschermen en te respecteren, zo blijkt uit het herziene gaststadcontract (‘Host City Contract’). Deze herziening is tot stand gekomen met aanbevelingen van de Sport and Rights Alliance (SRA) waar Amnesty International deel van uitmaakt. Het nieuwe contract kan een grote stap betekenen  voor een groter respect voor de mensenrechten tijdens Olympische Spelen en andere grote sportevenementen.

Eerdere  Spelen tonen noodzaak nieuw beleid

Het opnemen van mensenrechtenstandaarden in het contract voor gaststeden is essentieel gebleken na de wijdverbreide misstanden rondom de Olympische Spelen in Rio de Janeiro (2016), Sotsji (2014) en Beijing (2008) en de Europese Spelen in Bakoe (2015). In Beijing leidde de organisatie van de Spelen tot massale gedwongen uitzettingen, een enorme toename in de arrestatie, detentie en intimidatie van critici van de regering, inperkingen van de persvrijheid en politieke onderdrukking. De Winterspelen in Sotsji werden ontsierd door gedwongen uitzettingen, misbruik van migrantenarbeiders, censuur van de media, hard optreden tegen maatschappelijke organisaties in Rusland en discriminatie van de LHBT-gemeenschap. De Europese Spelen in Bakoe werden gehouden tegen een achtergrond van harde repressie in het gastland Azerbeidzjan. En in de aanloop naar de Spelen in Rio werden meer dan 22.000 families uit hun huis gezet, en was er een aanzienlijke stijging in politiegeweld.

Nieuw contract stelt duidelijke eisen

Het nieuwe contract betekent dat het recht om de Spelen te organiseren voortaan betekent dat de organiserende stad de verantwoordelijkheid heeft om geen mensenrechten te schenden:  gaststeden moeten ‘mensenrechten beschermen en respecteren, en ervoor zorgen dat elke schending van deze rechten wordt hersteld in overeenstemming met internationale afspraken, wetten en regels van toepassing in het gastland, en in overeenstemming met alle internationaal erkende mensenrechtenstandaarden en -principes, met inbegrip van de VN-Richtlijnen voor bedrijfsleven en mensenrechten, van toepassing in het gastland.’

De VN-Richtlijnen voor bedrijfsleven en mensenrechten vormen hét gezaghebbende internationale beleidskader op het terrein van bedrijven en mensenrechten. Dat het contract hier expliciet naar verwijst, betekent dat van gaststeden mag worden verwacht dat zij zich committeren aan een mensenrechtenbeleid. Bovendien moeten zij de risico’s op mensenrechtenschendingen in kaart brengen en maatregelen nemen om deze te verminderen of op te heffen. De gaststeden hebben nu ook de verplichting erop toe te zien dat de maatregelen effectief zijn, ze moeten verslag uitbrengen over de resultaten van het beleid en eventuele schendingen herstellen.

Niet alleen woorden, maar ook daden nodig

Het IOC heeft een belangrijke stap gezet en stelt daarmee een voorbeeld voor alle mega-sportevenementen. Dat geldt ook voor de voetbalbond FIFA, die zich al wel gecommitteerd heeft aan het opnemen van mensenrechtencriteria in de procedure waarbij steden zich als organisator kunnen opgeven voor het WK 2026, maar dit nog vorm moet geven in het contract met het gastland.

Hoewel het contract onmiskenbaar een grote en belangrijke stap is, is het belangrijk om te erkennen dat dit nog maar het begin is. De volgende stap is om de woorden die nu op papier gezet zijn, ook daadwerkelijk toe te passen. De uitvoering en monitoring zijn essentieel.

Na het terugtrekken van Rome en Boedapest zijn Parijs en Los Angeles de enige twee kandidaten die nog in de race zijn voor het organiseren van de Zomerspelen in 2024. In september zullen we weten wie het podium krijgt om te laten zien hoe het wél moet.