Georgië: vermeend gebruik chemicaliën door de regering tegen demonstranten moet worden onderzocht
De Georgische autoriteiten zijn ervan beschuldigd dat zij verboden giftige chemicaliën gebruikten om vreedzame demonstraties te onderdrukken. Hierop moet worden gereageerd met een internationaal onderzoek en een stop op het leveren van wapens voor de politie-uitrusting.
Op 1 december 2025 presenteerde de BBC-documentaire When Water Burns bewijs dat waterkanonnen die tijdens protesten in Georgië in november-december 2024 werden ingezet, water sproeiden dat vermengd was met bromobenzylcyanide. Dit traangas uit de Eerste Wereldoorlog, ook bekend als camite, is een schadelijke giftige chemische stof die brandwonden, braken, kortademigheid en andere ernstige langdurige letsels kan veroorzaken. De bevindingen van de BBC versterkten de bezorgdheid die eerder was geuit door lokale NGO’s, medische professionals en Amnesty International over het vermeende gebruik van giftige chemicaliën tegen demonstranten tijdens de anti-regeringsdemonstraties in 2024.
Autoriteiten ontkennen beschuldigingen
De Georgische autoriteiten reageerden onmiddellijk door de beschuldigingen te ontkennen. De regerende partij heeft de BBC-documentaire publiekelijk veroordeeld als zijnde “absurd en onjuist” en noemt de BBC een organisatie van “nepmedia”. Na de publieke verontwaardiging over het BBC-rapport heeft de Georgische staatsveiligheidsdienst (SSG) echter aangekondigd een onderzoek in te stellen naar de beschuldigingen. Maar in plaats van stappen te ondernemen om de relevante feiten vast te stellen en het gepresenteerde bewijsmateriaal te verifiëren, is de SSG begonnen met het vervolgen van deskundigen, getuigen, mensenrechtenverdedigers en journalisten wiens getuigenissen in de documentaire werden gepresenteerd. Ze worden vervolgd op verdenking van ‘misbruik van officiële bevoegdheden’ en ‘het helpen van een buitenlandse organisatie bij vijandige activiteiten’.
Deskundigen, getuigen en het maatschappelijk middenveld in het vizier
Na de uitzending van de BBC werden deskundigen, getuigen en mensenrechtenverdedigers die informatie hadden gedeeld, door de SSG opgeroepen voor verhoor, onder meer volgens procedures die doorgaans worden gebruikt voor ernstige strafzaken. De autoriteiten beweerden dat hun getuigenissen bij de BBC mogelijk een strafbaar feit vormden, omdat ze de nationale belangen en reputatie van Georgië schaadden.
Op 2 december werd Konstantine Chakhunashvili, een arts die demonstranten had onderzocht die aan chemische stoffen waren blootgesteld, opgeroepen – minder dan 24 uur na de uitzending van de documentaire. Hij en zijn collega’s, David Chakhunashvili en Gela Ghunashvili, medeauteurs van het onderzoek naar de verwondingen door de giftige chemicaliën die tegen demonstranten werden gebruikt, werden ook ondervraagd over hun contacten met journalisten.
Ook vertegenwoordigers van de Georgian Young Lawyers’ Association (GYLA) en Transparency International Georgia werden gedaagd. Deze organisaties hadden openbaar beschikbare informatie aan de BBC hadden verstrekt.
“Door het delen van informatie met journalisten als ‘vijandige activiteit’ te bestempelen en deskundigen, maatschappelijke organisaties en slachtoffers te dagvaarden en af te schilderen als bedreigingen de staat, ondermijnen de autoriteiten de integriteit van het onderzoek en creëren ze een afschrikwekkend effect op de vrijheid van meningsuiting”, zegt Denis Krivosheev van Amnesty International.
Oproep
Het gebrekkige onderzoek van de SSG maakt deel uit van een breder patroon waarin de Georgische autoriteiten proberen de wetshandhavers te beschermen tegen verantwoordingsplicht. Amnesty International documenteerde het systematische misbruik van het rechtssysteem. Het rechtssysteem wordt ingezet om mensen met afwijkende meningen het zwijgen op te leggen en een klimaat van straffeloosheid in stand te houden voor mensenrechtenschendingen door wetshandhavers.
Amnesty International roept op tot een internationaal onderzoek naar het vermeende gebruik van giftige chemicaliën tegen demonstranten en ander onwettig geweld door Georgische wetshandhavers tijdens de protesten van 2024.
Bovendien moeten de internationale partners van Georgië krachtige maatregelen nemen, waaronder een volledig embargo op de overdracht van wetshandhavingsapparatuur en wapens die tegen demonstranten worden gebruikt.
“Staten moeten ervoor zorgen dat apparatuur die schade kan veroorzaken, niet wordt geleverd aan een regering die de fundamentele mensenrechten al heeft geschonden”, aldus Denis Krivosheev.
