Gebrekkige transparantie verhindert zicht op stappen banken

Tussen 2009 en eind 2013 voerde de Eerlijke Bankwijzer dertien praktijkonderzoeken uit over maatschappelijk verantwoord ondernemen door banken. Twee daarvan gingen over mensenrechten in de delfstofwinnende industrie. In dat kader deden drie bankgroepen zekere toezeggingen ter (verdere) verbetering. In hoeverre werden deze toezeggingen nagekomen?

Veel bankgroepen hebben belangrijke stappen gezet naar aanleiding van de praktijkonderzoeken van de Eerlijke Bankwijzer. Dat blijkt uit het rapport Dutch Banks: Commitments and Progress, dat vandaag is verschenen. De onderzoeken hebben het bewustzijn van financiële instellingen over duurzaamheidsvraagstukken vergroot. Enkele Nederlandse banken investeren om die reden niet meer in omstreden wapenbedrijven, stopten investeringen in omstreden mijnbouwbedrijven, en stellen hardere eisen om landroof te voorkomen.

Bij de twee praktijkonderzoeken over mensenrechten in de delfstofwinnende industrie waren in totaal elf bankgroepen betrokken. De beoordeling van hun investeringspraktijk in 2013 liep uiteen van de laagste score “(zeer) slecht” , zoals in het geval van Delta Lloyd en Rabobank, tot de hoogste score “uitstekend”, zoals in het geval van ASN Bank, SNS Reaal en Triodos Bank. Drie van de onderzochte bankgroepen, ABN Amro Bank, SNS Reaal en ING, deden in totaal vier zekere toezeggingen naar aanleiding van de onderzoeken. Uit het praktijkonderzoek dat vandaag gepubliceerd wordt blijkt dat deze bankgroepen concrete stappen hebben gezet om hun beloftes in te lossen. In veel gevallen is het effect van de gezette stappen moeilijk te bepalen door een gebrek aan transparantie.

ABN Amro Bank: tool voor inschatting risico’s

Zo zegde ABN Amro Bank onder meer toe meer instrumenten in te zullen zetten om te voorkomen dat ze diensten verleent aan bedrijven die mensenrechten onvoldoende serieus nemen. Hierop voerde de bank een ‘Global Sustainability Risk Index’ (GSRI) in. Deze door de bank zelf ontwikkelde tool inventariseert alle leningen en investeringen van de bank op risico’s op het gebied van milieu, mensenrechten en andere duurzaamheidsvraagstukken. ABN Amro Bank maakt over de uitkomsten slechts beperkt informatie openbaar, zodat moeilijk te bepalen is wat de GSRI precies oplevert.

Kritische dialoog

Om invloed uit te oefenen op bedrijven waarmee ze banden hebben, kunnen financiële instellingen een kritische dialoog met ze beginnen. SNS Reaal zegde na het tweede onderzoek toe om bij bedrijven waarin ze investeert compensatie te bespreken voor mensen die door deze bedrijven zijn benadeeld. SNS Reaal meldde in het kader van dit vervolgonderzoek dat ze bij Shell de compensatie voor slachtoffers van olievervuiling in Nigeria ter sprake bracht.

Bedrijven uitsluiten van investeringen is een uiterst middel. Volgens Aegon heeft het zijn investeringen in Barrick Gold en Vedanta gestaakt nadat de kritische dialoog met deze bedrijven te weinig had opgeleverd. Hoewel enkele dochtermaatschappijen van Aegon inderdaad Barrick Gold en Vedanta hebben uitgesloten, staan deze bedrijven niet op de uitsluitingslijst van Aegon Nederland. Ook hier zou meer transparantie bijdragen aan een beter beeld van de situatie.

Systematische analyses ING niet openbaar

Net als ABN Amro Bank en Aegon heeft ING op het oog positieve stappen gezet, waarvan helaas moeilijk is vast te stellen in hoeverre ze bijdragen aan meer respect voor de mensenrechten. ING zegde toe meer instrumenten te zullen inzetten om te voorkomen dat het zaken doet met bedrijven die hun verantwoordelijkheden op het gebied van mensenrechten niet serieus nemen. ING meldt dat zij systematisch analyses van duurzaamheidsaspecten een rol laat spelen bij beslissingen over leningen. De bankgroep maakt echter niet bekend wat de uitkomsten zijn van die analyses, en wat de redenen zijn voor eventuele weigeringen.

• Lees het hele rapport Dutch Banks: Commitments and Progress