EU: Dereguleringspakket over klimaat en mensenrechten ‘verraadt mens en planeet’

Het Europees Parlement stemde op 16 december 2025 over een pakket duurzaamheidsvoorschriften van de EU dat de bescherming van het klimaat en de mensenrechten terugdraait.

“In hun haast om de deal in Straatsburg enkele dagen voor het winterreces rond te krijgen, hebben de Europarlementariërs een ingrijpend dereguleringspakket aangenomen dat essentiële klimaat- en mensenrechtenwaarborgen ondermijnt en de mensen en de planeet verraadt op een moment dat bescherming het hardst nodig is,” zegt Eve Geddie van Amnesty International.

Omnibus I draait belangrijke afspraken terug

Het gaat om het zogenaamde Omnibus I-pakket, die belangrijke wetgeving van de Europese Green Deal heropent. Hieronder vallen de richtlijn voor duurzaamheidsverslaglegging door ondernemingen (CSRD), de EU-Taxonomie-verordening en de richtlijn voor zorgvuldigheidseisen op het gebied van duurzaamheid voor ondernemingen (CSDDD), die pas vorig jaar is aangenomen.

De CSDDD was de eerste verplichte due diligence-wet die van toepassing zou zijn op de hele interne markt van de EU en die grote bedrijven wettelijk zou verplichten om de negatieve gevolgen van hun activiteiten voor de mensenrechten en het milieu te identificeren, voorkomen en beperken. Wetten zoals de CSDDD waren bedoeld om de EU dichter bij haar doel te brengen om tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent te worden.

Op 26 februari 2025 presenteerde de Europese Commissie echter haar Omnibus I-voorstel, dat deze waarborgen vergaand terugdraait. Na de stemming van 16 december 2025 moet het definitieve Omnibus-akkoord in 2026 ook nog worden goedgekeurd door de ministers van de Raad.

Bedrijfsbelang boven mensenrechten

Door de due diligence-wetgeving te beperken tot alleen de allergrootste bedrijven, sluit de EU in feite de meeste bedrijven uit van betekenisvolle verantwoordingsplicht, waardoor werknemers, gemeenschappen en ecosystemen zonder bescherming komen te staan. Er wordt een verontrustend signaal afgegeven dat bedrijfsbelangen boven mensenrechten staan.

“Deze stap terug is deel van een grootschalige afbouw van regelgeving en is het resultaat van intensief lobbywerk door machtige spelers uit de industrie en externe druk, vanuit onder andere de Verenigde Staten. Dit overhaaste en ondoorzichtige proces negeert de kritiek van het maatschappelijk middenveld, economen, de VN en zelfs de Europese Ombudsman. Het pakket druist ook in tegen de publieke opinie; de meerderheid van de Europeanen is voorstander van mensenrechten en milieubescherming,” aldus Eve Geddie.

Verdere deregulering wordt al besproken

Het is zorgwekkend dat Omnibus I naar verwachting het eerste van een reeks soortgelijke pakketten zal zijn. Verdere dereguleringsvoorstellen worden al besproken. Vorige maand uitte Amnesty International haar bezorgdheid over het voorgestelde digitale omnibuspakket en de gevolgen daarvan voor de verantwoordingsplicht op het gebied van digitale rechten. link

Oproep van Amnesty International

“De EU-regeringen moeten de belangrijkste bepalingen versterken wanneer zij deze regelgeving in nationaal recht omzetten en alle beschikbare middelen aanwenden om de bescherming te verbeteren, slachtoffers toegang tot de rechter te garanderen en verdere uitholling van de verantwoordingsplicht van bedrijven dringend voorkomen. Onze toekomst en de toekomst van onze planeet hangen ervan af.”