Egyptische veiligheidstroepen gebruikten Franse wapens voor dodelijk geweld

Frankrijk lapte internationale afspraken aan zijn laars en leverde de wapens waarmee Egyptische veiligheidstroepen tussen 2012 en 2015 op uiterst gewelddadige wijze demonstraties uiteenjoegen. In augustus 2013 vielen daardoor op één dag alleen al circa 1000 doden.

Dat staat in het rapport  Bekijk ook: Lees het rapport: Egypt: How French Arms Were Used to Crush Dissent , dat Amnesty International vandaag publiceert. Tussen 2012 en 2016 leverde Frankrijk meer wapens aan Egypte dan in de 20 jaar daarvoor, waaronder pantservoertuigen van het type Sherpa.

Die werden op 14 augustus 2014 door Egyptische veiligheidstroepen ingezet om vreedzame zitblokkades in de hoofdstad Caïro uiteen te slaan. In wat bekend is geworden als de Rabaa- en Nahda-bloedbaden werden circa 1000 demonstranten vermoord. Dat is het grootste aantal doden op één dag in de moderne Egyptische geschiedenis.
‘Er werd non-stop geschoten met traangasgranaten en kogels vanaf daken en vanuit pantservoertuigen,’ zegt een getuige in het rapport. ‘Ik zag hoe mensen in het hoofd en de borst geraakt werden.’

Overduidelijk risico

De verkoop van pantsvervoertuigen lijkt een flagrante schending te zijn van afspraken binnen de Europese Unie uit 2008 over de export van militaire technologie en materieel. Volgens die afspraken moeten landen de export verbieden als er een duidelijk risico is dat de wapens gebruikt kunnen worden voor onderdrukking van de bevolking.
‘In het geval van Egypte was dat risico overduidelijk aanwezig,’ zegt Naija Bounaim, campagnedirecteur Noord-Afrika bij Amnesty. ‘Het is weerzinwekkend dat Frankrijk wapens aan Egypte is blijven leveren nadat die gebruikt waren voor een van de meest dodelijke aanvallen op demonstranten in de 21e eeuw.’ Alleen al in 2017 leverde Frankrijk voor 1,4 miljard euro aan wapens aan Egypte.

Insignes veiligheidstroepen duidelijk zichtbaar

Amnesty heeft de Franse autoriteiten om opheldering gevraagd. Die zeggen dat Frankrijk alleen wapens aan Egypte levert dat het land inzet in “de strijd tegen terrorisme” in de Sinaï, en niet bij handhaving. Maar filmbeelden en foto’s die Amnesty analyseerde geven een heel ander beeld. Op de Franse pantservoertuigen zijn de insignes van de Egyptische veiligheidstroepen duidelijk zichtbaar, evenals het woord “politie” op de nummerplaten.

Een Franse ambtenaar heeft tegenover Amnesty toegegeven dat, hoewel het Franse materieel bedoeld was voor gebruik door het Egyptische leger, de Egyptische autoriteiten sommige pantservoertuigen naar de veiligheidstroepen hebben doorgesluisd.

Andere EU-landen ook schuldig

Frankrijk is niet het enige land dat de Europese afspraken over wapenleveranties schendt. Sinds 2013 maakten ook Bulgarije, Cyprus, Duitsland, Hongarije, Italië, Polen, Roemenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië en het Verenigd Koninkrijk zich schuldig aan de handel in wapens die Egypte zou kunnen gebruiken voor onderdrukking van de bevolking.

Oproep Amnesty

Frankrijk en andere landen die wapens leveren aan Egypte moeten alle leveranties van wapens opschorten die gebruikt kunnen worden bij mensenrechtenschendingen, totdat de Egyptische autoriteiten op overtuigende wijze hebben aangetoond dat ze het misbruik van wapens in het verleden hebben onderzocht. Op die manier vermijden de EU-landen niet alleen medeplichtigheid aan ernstige mensenrechtenschendingen, maar geven ze de Egyptische overheid ook ondubbelzinnig te kennen dat de wrede onderdrukking van afwijkende meningen, en onschendbaarheid, niet worden getolereerd.