Centraal-Azië: samenwerking bij grootschalige marteling en ontvoering

De veiligheidsdiensten van Rusland, Oekraïne en de Centraal-Aziatische republieken werken in het geheim samen aan ontvoeringen, verdwijningen, onwettige overdrachten en marteling van ‘verdachten’. Dit gebeurt op zo’n grote schaal dat je kunt spreken van een regionaal uitleveringsprogramma, zegt Amnesty in haar nieuwe rapport ‘Return to torture’.

Activisten, leden van islamitische partijen en groeperingen, en rijke mensen die uit de gratie zijn geraakt bij het regime lopen het risico om uitgeleverd te worden aan andere landen in Centraal-Azië. Hier lopen ze de kans om gemarteld te worden. Dat deze mensen een asielzoekersstatus hebben in het land waar ze verblijven, of dat het Europees Hof van de Rechten van de Mens heeft bepaald dat ze niet mogen worden uitgeleverd, lijkt voor de autoriteiten in de Centraal-Aziatische landen niets uit te maken.

Structurele uitleveringen

Beweringen van de autoriteiten van deze landen dat ze niets weten van deze omstreden ontvoeringen zijn volkomen ongeloofwaardig. Dikwijls verdwijnen mensen in Centraal-Aziatische landen nadat ze zijn vrijgelaten uit een gevangenis, om vervolgens een paar dagen later weer op te duiken in een gevangenis in een ander land. Het is vrijwel onmogelijk dat dit gebeurt zonder enige samenwerking van veiligheidsdiensten tussen landen.

In de afgelopen twintig jaar meldden duizenden mensen in Kazachstan, Kirgizië, Oezbekistan, Tadzjikistan en Turkmenistan dat ze zonder proces werden vastgezet, en gemarteld of mishandeld werden voor een bekentenis of steekpenningen van hun familieleden.

Internationale gemeenschap

Talloze keren zijn deze praktijken aan het licht gekomen in uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en bevindingen van de Verenigde Naties. Toch zegt de internationale gemeenschap er niets over. Dit stilzwijgen heeft wellicht te maken met het feit dat westerse regeringen zelf onderdeel zijn van soortgelijke samenwerkingsverbanden tussen veiligheidsdiensten voor hun eigen terrorismebestrijding.
> Lees meer over individuele cases (Engelstalig)
> Lees het Engelstalige rapport: Return to torture: Extradition, forcible returns and removals to Central Asia