Bewijs – column van Eduard Nazarski
Plotseling barst hij in tranen uit. Een man van ergens in de 50, in de dagen daarvoor heb ik hem als trots en misschien hooghartig ervaren. Het gebeurt bij een rollenspel, als hij speelt dat hij wordt geïnterviewd door iemand van Gambia’s Mensenrechtencentrum.
Het is de vierde dag van een workshop georganiseerd door collega’s van Amnesty’s Huricap-team dat werkt voor capacity building. Hoe je dat vertaalt? Niet als ‘krachtiger maken’, want de mensen die ik hier ontmoet zijn al erg krachtig, ook in hun tranen. Wel als ‘ontwikkeling’: werk voor mensenrechten, hulp aan slachtoffers, wederopbouw.
Eerder was ik bij een training in Somaliland. Hier in Senegal zijn onze gesprekspartners activisten uit het buurland Gambia. Waar de situatie hoopvoller lijkt. Amnesty schreef: ‘De nieuwe regering zet zich in voor hervorming en een proces van overgangsjustitie.’
Hoe kom je tot verzoening? Het vertrouwen van de bevolking terugwinnen, dat is de hoofdzaak
Een halfjaar geleden begon de Gambiaanse Waarheids- en verzoeningscommissie. Die inventariseert de martelingen en moorden van de 22 jaar van het voorafgaande bewind. De mensen die ik ontmoet hebben die verschrikkingen aan den lijve ondervonden. Een jonge vrouw vertelt hoe haar vader is vermoord door oud-president Jammeh. Cynisch detail: de president was haar oom. Die is inmiddels in ballingschap gegaan.
Hoe kom je tot verzoening? Het vertrouwen van de bevolking terugwinnen, dat is de hoofdzaak. Mensen moeten weten dat hun verhalen door de nieuwe regering worden gehoord. De schuldigen moeten berecht worden. Maar eerder dit jaar besloot het Internationaal Strafhof de gewelddadige voormalige president van Ivoorkust, Gbagbo, niet te berechten. Er was onvoldoende bewijs.
De Gambiaanse deelnemers van deze training leven tussen hoop en vrees. Aan kracht ontbreekt het hun niet. Maar de vrede en de rechtsstaat, die zullen ze van de grond af moeten opbouwen. Om te beginnen door de verhalen te verzamelen en in gedocumenteerd bewijs om te zetten.
