Bijzondere acties en advertenties
Amnesty is natuurlijk bekend van de handtekeningenacties. Maar Amnesty Nederland bedacht de afgelopen 60 jaar nog talloze andere bijzondere, inventieve acties.
De rode kaart, 1979
Een inventief actiemiddel was de actie met de ‘rode kaart’ van de PTT, in het kader van een actie op de Sovjetunie met de leus ‘Wie zwijgt mag meepraten in de USSR’. Je kon bij de PTT een rood biljet kopen dat je recht gaf op teruggave van betaling als een brief niet op het aangegeven adres werd bezorgd. Alle post naar gevangenen in de werkkampen moest door de PTT onverrichter zake worden geretourneerd. Het leverde veel publiciteit op, een blamage voor de Russische autoriteiten, en Amnesty ook nog eens een flink bedrag. De PTT schafte deze voorziening daarna af.
Een gebaar voor Amnesty, 1983
Aksie De Bevrijdende Lach, benefietoptreden met de VPRO, woensdag 25 mei 1983, Nederland 1, 20:28 – 00:15u.
Kees van Kooten en Freek de Jonge dragen gedichten voor uit Zuid-Amerika. Wim de Bie als Hank den Drijver stelt zich voor als actieleider, stuurt Kees en Freek terug om iets leuks te bedenken en de zwarte kleren uit te trekken, want volgens hem moet dit een lachavond worden en niet een avond om in donkere kleren emotionele gedichten voor te dragen. Rinus Ferdinandusse spreekt het publiek toe, onderbroken door Hank den Drijver: ‘Schiet op, het duurt te lang’. Optredens van Kollektief Internationale Nieuwe Scène, het Willem Breuker Kollektief, Fay Lovsky en Mathilde Santing. Kees van Kooten komt een mop vertellen en biedt de clou aan de hoogstbiedende aan, verkoopt de clou voor dertig gulden aan het publiek en wordt onderbroken door Hank den Drijver, als hij de clou aan iedereen bekend wil maken. Den Drijver meent dat er meer geld uit te halen is.
Doe Maar & de Positivoos. Den Drijver gaat de zaal in om de mensen aan te sporen te gaan zitten, zodat de avond kan doorgaan. Rinus Ferdinandusse wordt tijdens zijn laatste mop onderbroken door Kees van Kooten als de Vieze Man tussen het publiek. Hij vertelt dat hij een portefeuille verloren heeft met duizend gulden erin, bestemd voor Amnesty International. ‘Niemand gevonden, zeker?’. Wim de Bie leest een verklaring voor van Amnesty International over al te populaire onderdelen van het programma. Kees van Kooten, Wim de Bie en Freek de Jonge als het Speedy Trio met ‘Wat is het klote om de klos te zijn’. De Bevrijdende Lach. Aftiteling.
Handtekeningenacties
Handtekeningenacties zijn er bij Amnesty altijd geweest. Al in 1980 verzamelde Amnesty zo’n 80.000 handtekeningen van tegenstanders van de doodstraf. Een internationaal record in het verzamelen van handtekeningen (in de tijd dat daarvoor nog geen internet werd gebruikt) kwam tot stand in april 1998. De uitslagen van Amnesty’s handtekeningenactie ter ondersteuning van de Universele Verklaring werden in het tv-programma De Uitdaging gedurende drie achtereenvolgende dagen uitgezonden. In die finale traden onder meer op: Angela Groothuizen, Karin Bloemen, Gordon, Miriam Makeba, Jeroen van Merwijk, Hans van Mierlo, Trijntje Oosterhuis, Mathilde Santing, Frédérique Spigt en Herman van Veen. Aan het eind waren 2.195.381 handtekeningen geteld. Wereldwijd haalde het totaal aantal handtekeningen dat werd aangeboden aan de Verenigde Naties, 13,5 miljoen, het Guiness Book of Records.
Nakend Run for Freedom, 2013
26 juli 2013: ‘Vanmiddag zijn 450 mensen op de Zwarte Cross in Lichtenvoorde uit de kleren gegaan. De 450 naakte deelnemers namen het in de naaktloop op voor de leden van Pussy Riot en andere slachtoffers van de inperking van vrijheden in met name Rusland op te nemen. Deelnemers zijn alleen ‘gekleed’ in een bromfietshelm. Jekaterina Samoetsevitsj van Pussy Riot gaf per video uit Moskou het startschot voor die ‘Naked Run for Freedom’.
In het archief
De archiefkasten van Amnesty bevatten talloze voorbeelden van bijzondere, inventieve acties en producties die Amnesty Nederland in de afgelopen decennia bedacht. Een greep: pepermuntjes ‘Amnesty is geestverruimend’, bierviltjes met teksten ‘U Man Write’, oliehandschoenen voor de actie die Shell ter verantwoording riep voor betrokkenheid bij mensenrechtenschendingen in Nigeria, een Kinderrechtenpaspoort, een Chinees paspoort ten tijde van de Olympische Spelen in 2008 in China, de Pinkpophoedjes in oplagen van tienduizenden, geeltjes met ‘Amnesty belicht ‘t’, een fluitje voor ‘Make some noise against discrimination’, theezakjes voor AmnesTeaTime ‘Schenk wat Amnesty bij de thee’.
Een pennendoos met bedrukte pennen ‘Een machtig wapen’, posters en stickers voor het bezoek van de Russische president Poetin (in 2013) aan Nederland ‘Warning: No protesting in this area. Don’t frighten President Putin. Keep this area human rights free’, de medaille voor ‘Amnesty RunforLeyla’ bij Azerbeidzjaanse ambassade juni 2015, een speldje in de vorm van een lege stoel (ontwerp Maarten Baas) voor Liu Xiaobo, de actie 4WeeksforFreedom waarbij jongeren hun eigen actiemethoden bedachten, een tattoesticker van Henk Schiffmacher ‘Gay Rights are Human Rights’, een pen met uittrekbare vlag ‘www.persvrijheid.nl’, bloemzaadjes met het gedicht ‘de vrijheid ruikt als een veld onzichtbare bloemen’.
Daarnaast publicaties waaronder zo’n twintig bloemlezingen van internationale poëzie, sinds 1988 de jaarlijkse Amnesty-agenda met teksten en illustraties uit het mensenrechtenwerk, vier cd’s met covers van Bob Dylan-songs voor 50 jaar Amnesty International in 2011, een dvd met opnamen van vervolgde Chinese dichters. En dan is er ook nog een grote variatie aan posters, kaarten, T-shirts, luciferdoosjes, servetten, kussenslopen kaarsen, koelkastmagneten, alle vaak met opdruk, soms met een gedicht.
Video’s
Een greep uit de video’s die we maakten.
- You’ve got a friend.
- Steeds meer leiders bedreigen onze vrijheid. Laat ze niet winnen.
- Panda’s welkom.
- Waar is Saskia?
- Galina ontmoet Saskia.
Ook gebruiken we video’s om specifieke thema’s te belichten.
