Tunesië: willekeurige en onrechtmatige reisverboden schenden mensenrechten
De Tunesische autoriteiten schenden mensenrechten door reisverboden op te leggen aan mensen die zij verdenken van betrokkenheid bij terrorisme. De reisverboden zijn willekeurig en discriminerend en troffen sinds 2013 bijna 30.000 mensen. Dat staat in een nieuw Amnesty-rapport, “They wouldn’t even tell me why”: Arbitrary restrictions on freedom of movement in Tunisia.
In het rapport worden de zaken van zestig mensen behandeld die tussen 2014 en 2018 het land niet mochten verlaten of reisbeperkingen binnen Tunesië kregen opgelegd. Als gevolg hiervan waren velen van hen niet in staat om te werken, te studeren of een normaal gezinsleven te leiden.
Schimmige maatregel voor grenscontrole
De reisverboden worden opgelegd in naam van de veiligheid. Zij maken onderdeel uit van de ‘S17-maatregelen’, geheimzinnige maatregelen voor grenscontrole die niet openbaar zijn en waarop gerechtelijk toezicht ontbreekt. ‘Het is begrijpelijk dat het tegenhouden van gewapende aanvallen op burgers in binnen- en buitenland voor de Tunesische autoriteiten prioriteit heeft. Maar de politie een vrijbrief geven om algehele en onwettige reisverboden op te leggen, is geen oplossing voor de veiligheidsdreigingen in Tunesië’, zegt Heba Morayef van Amnesty International.
Discriminerende maatregelen
De S17-maatregelen zijn gebruikt tegen mensen vanwege hun vermeende geloofsopvattingen of fysieke voorkomen, zoals mannen met lange baarden of vrouwen die een niqaab dragen. Ook eerdere veroordelingen voor activiteiten van verboden islamitische groeperingen kunnen aanleiding zijn voor een reisverbod.
Mehdi, een docent en journalist uit Tunis, vertelde Amnesty-onderzoekers hoe hij herhaaldelijk werd lastiggevallen en door de politie werd verhoord nadat hem een S17-maatregel was opgelegd. ‘Ze vroegen me elke keer hetzelfde. “Bid je?” “Ga je naar de moskee?” “Luister je naar sjeiks op de televisie?” Er namen zelfs DNA af zonder uit te leggen waarvoor ze dat zouden gebruiken’, zegt Mehdi.
Willekeur
De S17-maatregelen werden in 2013 geïntroduceerd als onderdeel van een nationaal plan om terrorisme te bestrijden. Volgens de autoriteiten moesten de maatregelen voorkomen dat individuen die verdacht worden van banden met jihadistische groeperingen zich aansluiten bij gewapende groeperingen in het buitenland. Ook zijn ze volgens de autoriteiten nodig om de bewegingen van mensen die terugkeren uit oorlogsgebied te volgen. Amnesty-onderzoek laat echter zien dat sinds 2016 in zeker 37 gevallen een reisverbod werd opgelegd voor mensen die tussen Tunesische steden reisden. En ten minste 23 mensen mochten het land niet verlaten zonder dat hiervoor een reden werd gegeven.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken kan op eigenhoutje grenscontrolemaatregelen opleggen, zonder dat er juridisch toezicht is. Dat werkt misbruik in de hand.
Amnesty’s oproep
De Tunesische regering moet garanderen dat alle willekeurige reisverboden worden opgeheven en dat alle maatregelen die de bewegingsvrijheid beperken een duidelijke wettige basis hebben, noodzakelijk en proportioneel zijn en in lijn zijn met internationaal recht en Tunesische wetgeving.
Het recht om je vrij te verplaatsen is vastgelegd in artikel 12 van het Internationaal Verdrag inzake Burger- en Politieke Rechten. Tunesië heeft zich verplicht dit verdrag te respecteren. De Tunesische grondwet garandeert eveneens het recht van burgers om zich vrijelijk te verplaatsen.
Nadat Tunesië werd getroffen door een serie aanslagen, riepen de autoriteiten in 2015 de noodtoestand uit en werden veiligheidsmaatregelen genomen die de mensenrechten en het internationaal recht ondermijnen.
