Neem kwetsbaarheidstoets op in Wet terugkeer en vreemdelingenbewaring
Nederland moet dringend een kwetsbaarheidstoets invoeren om te voorkomen dat kwetsbare mensen in vreemdelingendetentie belanden of daar te lang worden vastgehouden. De nieuwe Wet terugkeer en vreemdelingenbewaring zoals die nu ter goedkeuring bij de Tweede Kamer ligt, belooft echter weinig verbeteringen voor vreemdelingen.
Op maandag 25 april presenteren Amnesty International, Dokters van de Wereld en Stichting Los – Meldpunt Vreemdelingendetentie tijdens een symposium in Amsterdam een rapport hierover: Opsluiten of beschermen? Kwetsbare mensen in vreemdelingendetentie.
‘We zien dat de fysieke en psychische gezondheid van bijvoorbeeld mensen met een trauma in gevangenschap ernstig verslechtert,’ zegt Annemarie Busser van Amnesty International, ‘daarom is het cruciaal dat voordat mensen worden opgesloten wordt getoetst of zij kwetsbaar zijn, en dat deze toets ook tijdens detentie regelmatig wordt herhaald.’
Die kwetsbaarheidstoets dient te worden afgenomen door getrainde professionals en moet gericht zijn op persoonlijke omstandigheden die detentie onevenredig bezwarend kunnen maken, zoals traumatische ervaringen in het verleden, angststoornissen, medische aandoeningen, een lage of hoge leeftijd, en suïcidepogingen in het verleden. Ook factoren die iets kunnen zeggen over de persoonlijke weerbaarheid van mensen, zoals analfabetisme en het ontbreken van een sociaal netwerk, moeten worden meegewogen. Blijkt uit de toets dat iemand als kwetsbaar moet worden aangemerkt, dan mag die persoon niet worden opgesloten.
Huidige situatie
In 2015 werd een 37-jarige man uit Afrika direct na aankomst op Schiphol vastgezet. Hij vroeg asiel aan, maar zijn verzoek werd in eerste instantie afgewezen. Bijna een jaar zat hij in vreemdelingendetentie, ondanks dat hij al snel pijnklachten meldde en vertelde dat hij in een Afrikaanse gevangenis structureel is geslagen. Hij had nachtmerries en stressklachten en bleek een chronische ziekte te hebben. Zijn klachten verergerden doordat hij in de gevangenis weinig afleiding had en onduidelijk was hoe lang hij er moest blijven.
De Afrikaanse man is een van de vele – justitie houdt geen statistieken bij – kwetsbare mensen die in Nederland jaarlijks in vreemdelingendetentie worden geplaatst in afwachting van hun uitzetting of om te voorkomen dat zij ongeoorloofd ons land binnenkomen.
Dat strookt niet met internationale mensenrechtenverdragen. Ook het wetsvoorstel voor een nieuw beleid, waarover de Tweede Kamer zich nu moet buigen, biedt weinig verbetering. Het rapport doet aanbevelingen om het Nederlands beleid in lijn te brengen met de mensenrechten.
