Grote willekeur bij tenuitvoerlegging doodstraf in Florida

De wijze waarop de Amerikaanse staat Florida omgaat met de doodstraf versterkt de willekeur van het rechtssysteem, dat op zich al discriminatoir is en waarin veel fouten gemaakt worden. Dit onderstreept Florida’s status als buitenbeentje op het gebied van de doodstraf in de Verenigde Staten.

Dat zegt Amnesty International in het vandaag gepubliceerde rapport Lees ook: Darkness visible in the Sunshine State: The death penalty in Florida : The death penalty in Florida. Florida vertoont weinig aanstalten om het voorbeeld te volgen van 19 andere Amerikaanse staten die de doodstraf inmiddels hebben afgeschaft. Andere staten overwegen dat momenteel. Met bijna 400 veroordeelden in de dodencel neemt Florida na Californië de tweede plaats in. Sinds 2010 bracht de ‘Sunshine State’ 28 mensen ter dood, één minder dan Virginia en Oklahoma samen.

Geen mogelijkheid tot beroep

Het rapport toont aan dat veel terdoodveroordeelden sinds 2016 geen kans krijgen om tegen hun straf in beroep te gaan. Twee jaar geleden wees het hooggerechtshof van de Verenigde Staten in de zaak Hurst vs. Florida de doodstrafpraktijk in Florida af, omdat jury’s in zaken waarin de doodstraf werd opgelegd geen beslissende rol hadden bij het vaststellen van schuld of onschuld.

Florida zag hier echter geen aanleiding in om de doodstraf aan een grondige heroverweging te onderwerpen. In plaats daarvan paste de staat de wet op zo’n manier aan dat doodstraffen weer konden worden opgelegd. Sindsdien heeft het hooggerechtshof van Florida het Hurst-vonnis slechts op een beperkte groep terdoodveroordeelden van toepassing verklaard, wat er in de praktijk op neerkomt dat ongeveer de helft van hen niet eens het recht hebben om in beroep te gaan.

Willekeur

Deze grote willekeur bij de tenuitvoerleggingen van doodvonnissen maakt de toch al schrijnende situatie rond de doodstraf in Florida alleen maar erger. In dat verband laat het rapport ook zien welke grote rol etniciteit speelt. Bij 20 van de 96 executies die de staat sinds 1976 heeft uitgevoerd betrof het zwarten die witten hadden vermoord, terwijl er niet één witte is veroordeeld voor de moord op een zwarte. Het is vrijwel onmogelijk voor een terdoodveroordeelde om een zaak aan te spannen wegens systematische rassendiscriminatie.

Zware geestelijke beperking

Het rapport concentreert zich op drie categorieën terdoodveroordeelden: mensen met ernstige mentale beperkingen, mensen met een laag IQ en jongvolwassenen met een geestelijke leeftijd van onder de 18 en een achtergrond van verwaarlozing en mishandeling. De grondwet van de VS dicteert dat mensen alleen ter dood veroordeeld kunnen worden als ze ‘de ergste van de ergste’ daden gepleegd hebben en ‘hun schuld boven elke twijfel verheven is’.

Het is zeer de vraag of terdoodveroordeelden uit de drie genoemde categorieën aan die criteria voldoen. Een van de casussen die in het rapport worden is beschrijven is die van Tony Watts, die in 1989 de doodstraf kreeg. Sindsdien zat hij ongeveer de helft van de tijd in de psychiatrische afdeling van het gevangenisziekenhuis vanwege zijn zware geestelijke beperking. Niettemin weigert de staat zijn vonnis te herzien.