Mensenrechtenactivist Tran Thi Nga is vrij, maar het Vietnamese internet nog niet

Het is rond de eeuwwisseling wanneer de 20-jarige Tran Thi Nga uit Vietnam via een ‘bemiddelaar’ naar Taiwan vertrekt. Met een hoofd vol dromen over een beter leven begint ze aan haar eerste baan. Maar al snel blijkt de realiteit een aaneenschakeling van misbruik en uitbuiting. Van ’s morgens vier tot ’s avonds negen werkt Tran Thi Nga als huishoudster. Haar geld verdwijnt in de zakken van de bemiddelaar, die 80 procent van haar loon én haar paspoort achterhoudt. Vertrekken is geen optie.  

Uiteindelijk is het een verkeersongeluk dat Tran Thi Nga’s lot een andere wending geeft. Na het ongeluk moet ze drie jaar herstellen; en dan is het de Taiwanese politie die vertelt dat de manier waarop ze als werknemer is behandeld volstrekt illegaal is. Terwijl ze langzaam beter wordt, schoolt Tran Thi Nga zichzelf in de wereld van werknemersrechten. 

YouTube-kanaal

Terug in Vietnam ontpopt ze zich tot activist en burgerjournalist met een populair YouTube-kanaal. Met een flyer in haar hand en een van haar kinderen op de heup wordt ze een vast gezicht bij demonstraties en in Vietnams online mensenrechtenbeweging.  

Tran Thi Nga demonstreert en vlogt tegen al het onrecht dat ze in het moderne Vietnam tegenkomt: dat gemeenschappen door de overheid van hun land worden verjaagd, milieuverontreiniging, het lot van gewetensgevangenen en slachtoffers van vrouwenhandel.  

Ogenschijnlijk zonder angst schuwt ze de confrontatie met de autoriteiten niet. Iets wat haar in het gezagbewuste Vietnam niet in dank wordt afgenomen. In mei 2014 verschijnt op YouTube een bleke Tran Thi Nga vanuit een ziekenhuisbed. Haar rechterbeen is ingespalkt tussen twee houten planken en wat verbandgaas. De twee kleinste zoontjes kruipen op het bed terwijl hun moeder in de camera vertelt hoe politie in burger haar knie en arm hebben gebroken.   

‘Ze sloegen met metalen stokken terwijl ik mijn kind in mijn armen had’, zegt ze in een video op een Vietnamees YouTube-kanaal. ‘Omdat je pleit voor mensenrechten, heeft de politie het recht om je te slaan,’ kreeg ze vervolgens te horen.  

Ballingschap

Zelfs als de politie op Tran Thi Nga’s stoep staat, op 21 januari 2017, oogt ze kalm en onverzettelijk. Op YouTube zien we hoe ze in een rood jasje en met kaarsrechte rug in de boeien wordt geslagen.  

De aanklacht luidt ‘het voeren van propaganda tegen de Socialistische Republiek Vietnam’. Op grond van het gewraakte artikel 88, een soort sleepwet waarmee Vietnam steeds meer kritische journalisten en vloggers achter tralies laat verdwijnen, wordt ze tot negen jaar gevangenis veroordeeld.   

Onder druk van lokale demonstraties en organisaties als Amnesty kwam Tran Thi Nga afgelopen januari vervroegd vrij. Maar wel onder voorwaarde dat ze in ballingschap gaat. Ze woont nu met man en kinderen in de Verenigde Staten.   

De kans is groot dat Tran Thi Nga ook vanuit de VS van zich zal laten horen. Het Europees Parlement zei afgelopen februari ‘ja’ tegen een handelsovereenkomst tussen de EU en Vietnam. Het is een van de meest vergaande handelsovereenkomsten met een ontwikkelingsland, maar ngo’s en mensenrechtenactivisten zijn niet blij. Die vinden dat de deal moet worden uitgesteld: Vietnam moet eerst maar eens laten zien dat het zich inzet voor de bescherming van de arbeids- en mensenrechten.