Arnon Grunberg
© Jitske Schols

Twitter vreest de toorn van de consument meer nog dan die van God

In hoeverre sociale media – met name Twitter – de schaduwen in Plato’s grot zijn die de bewoners van die grot aanzien voor werkelijkheid, blijft een relevante vraag. Relevanter nog is dat allerlei soorten fictie de werkelijkheid ingrijpend beïnvloeden, vooral als velen de fictie niet als zodanig herkennen. De roep om Ministeries van Waarheid, of soortgelijke instituten, is contraproductief. Waar een staat zijn geweldsmonopolie inzet om te bepalen wat waarheid is, lopen waarheidsvinding en vrijheid gevaar. Maar het zelfreinigend vermogen dat sommige optimisten aan massa’s toeschrijven werkt niet optimaal. Wikipedia heeft een bepaalde mate aan zelfreinigend vermogen, desondanks zou ik informatie op Wikipedia die niet makkelijk verifieerbaar is wantrouwen. 

Begin januari 2021, na de treurige vertoning die de geschiedenis inging als de bestorming van het Capitool, besloot Twitter Donald Trump te verwijderen. Het gevaar bestond dat zijn berichten zouden kunnen aanzetten tot geweld. 

Elon Musk, tegenwoordig de rijkste man van de wereld, heeft na enige aarzeling en de dreiging van een langdurige rechtszaak Twitter gekocht. Volgens ingewijden wil Musk van Twitter een ‘everything app’ maken. Zoals de naam aangeeft, is het de bedoeling dat je daarmee alles kunt doen. Van het kopen van deodorant tot het kapittelen van je vijanden en wat zich daar zoal tussenin bevindt. 

Tussen consumentisme en actievoeren bestaat geen wezenlijk verschil meer  

Musk houdt er een ruimhartige definitie van vrijheid van meningsuiting op na en in dit tijdsgewricht is het vooral extreemrechts dat van die ruimhartigheid profiteert. ‘Meteen na de overname door Musk steeg het aantal tweets met racistische uitingen door anonieme accounts’, schreef NRC. Maar Musk heeft ook meteen geprobeerd de adverteerders gerust te stellen. De multinational vreest de toorn van de consument meer nog dan die van God en zit er niet op te wachten geassocieerd te worden met de drek, als ik het zo mag noemen, die in overvloed op Twitter wordt verspreid. Zo krijg je de merkwaardige situatie dat het naakte kapitalisme de beschermer wordt van een betrekkelijk progressieve moraal, allemaal uit angst de winst te zien kelderen. 

Die vrees, dat adverteerders weglopen, heeft Musk doen besluiten een raad te vormen die over de ‘content moderation policies’ zal gaan. Ik laat die drie woorden onvertaald. Het is duidelijk dat de bureaucratie van het onversneden kapitalisme vormen aanneemt die doen denken aan de Sovjet-Unie. Wel geloof ik dat dat onversneden kapitalisme zichzelf makkelijker kan hervormen dan het reëel bestaande socialisme. Al was het maar omdat er tussen consumentisme en actievoeren geen wezenlijk verschil meer bestaat. Op de ‘everything app’ zal alles, nog meer dan dat nu het geval is, in elkaar overlopen. Van reclame voor nieuwe schoenen tot aanmoedigingen om de opwarming van de aarde acuut tegen te gaan. En u hoeft zich nergens zorgen om te maken, nou ja nergens, klant is koning. Het gaat allemaal om uw geluk en welzijn.  

Meer columns