Zomer

Een paar zomers geleden las ik Kleine Bij van Chris Cleave: het verhaal van een Afrikaanse vluchtelinge die in Engeland belandt en daar na veel omzwervingen toch weer wordt uitgewezen. Het is een tragisch boek‚ over een Britse vrouw in Afrika die zich liever door soldaten laat verminken dan een vluchtelinge aan hen over te dragen‚ over menselijkheid en onmenselijkheid‚ wraak en verantwoordelijkheid.

De lectuur die ik onlangs tot me nam‚ heeft een ander karakter. Amnesty bracht half juni een rapport uit over de wereldwijde vluchtelingencrisis met als ondertitel: Een samenzwering van onachtzaamheid. Het gaat over rampen die de komende maanden alleen maar rampzaliger dreigen te worden‚ juist daar waar we graag vakantie houden: rond de Middellandse Zee en langs de stranden van Zuidoost-Azie. En dan zijn er nog de werkelijk verbijsterende gegevens die de VN-vluchtelingenorganisatie eind juni publiceerde. Op dit moment is een absoluut recordaantal mensen op de vlucht: 59‚5 miljoen‚ van wie de helft kind. Vorig jaar per dag 42.500 mensen erbij. Slechts 127.800 vluchtelingen die vorig jaar veilig naar huis konden terugkeren.

En wat is bij deze barre realiteit de reactie van veilige landen? In Zuidoost- Azie deinzen Thailand en Maleisie er niet voor terug om bootvluchtelingen wekenlang te laten dobberen‚ zonder eten of drinken. Australie betaalt smokkelaars om mensen terug te varen. Syrische vluchtelingen zijn voor 95 procent in de eigen regio gebleven. Donorlanden betalen inmiddels minder dan een kwart van het budget dat de VN voor de opvang van Syriers nodig heeft. In de eerste vier maanden van dit jaar verdronken 1.865 mensen die de Middellandse Zee probeerden over te steken. En de Europese Unie worstelt. Helaas meer om de problemen met vluchtelingen aan te pakken dan om de problemen van vluchtelingen te verminderen.

De zomer van 2015 zal ingewikkeld worden. Zeker voor Europa. Nog meer uitsluiting leidt tot grote schade – voor mensen‚ voor hun veiligheid. Paniek is de slechtste raadgever. De EU heeft 510 miljoen inwoners. Worden we dan overspoeld bij een half miljoen vluchtelingen? Kleine Bij leerde me‚ niet voor het eerst‚ dat alleen menselijke oplossingen werken voor menselijke problemen. Het is de hoogste tijd voor een nieuwe benadering: denk niet vanuit de angst voor elk mogelijk risico‚ maar vanuit medemenselijkheid en de verantwoordelijkheid om mensen in gevaar echt te beschermen.