Waarlijk realisme
Ik had die dag in NRC Handelsblad beschreven zoals ik hem had waargenomen in mijn buurt Murray Hill in New York. Waarlijk realisme heeft altijd iets relativerends‚ want de mens is nu eenmaal een overlevingsdier. Echt heldendom kom je in het wild zelden tegen. Die relativering viel niet overal in even goede aarde‚ want de verplichting tot publiek beleden ontzetting weegt op dergelijke momenten zwaar.
Die ontzetting heeft natuurlijk iets naïefs‚ waarmee ik niemand het recht op ontzetting wil ontzeggen. Maar de schrijfster Ingeborg Bachmann zei in een andere context al: ‘De ontzetting is al in u en zo niet kan niemand u helpen.’ Als vrijheid iets te betekenen heeft – over vrijheid ging het na Parijs uiteraard weer hevig‚ alsof wij net hadden ontdekt dat het Westen toch net iets vrijer is dan Saudi-Arabië – dan moet ook de vrijheid bestaan om níet publiekelijk ontzet te zijn‚ om werkelijk een afwijkende mening te hebben.
De verschillen met 9/11 sprongen ook in het oog. Hoewel wij na 9/11 korte tijd even allemaal Amerikanen waren‚ dat duurde uiteraard niet lang‚ waren er geen grote demonstraties in New York‚ de dagen na de aanslagen. De VS bereidden zich al snel voor op de oorlog tegen de Taliban‚ oftewel de Afghaanse oorlog die pas kortgeleden officieel is beëindigd.
Laten we het erop houden dat het succes van die oorlog gemengd is. Het is alsof wij nooit in Uruzgan zijn geweest. Iets wat ik al voorspeld had – en ik was niet de enige – toen wij nog wel in Uruzgan waren. Maar na Parijs geen plannen voor acties in het Midden-Oosten‚ hooguit worden veiligheidsmaatregelen in Frankrijk opgeschroefd. Joodse scholen worden extra bewaakt en er wordt besproken hoe wij onze grenscontroles binnen Europa kunnen verbeteren. Schengen en toch veilig: de daders hadden immers Franse paspoorten.
De grote verliezer van Parijs lijkt mij NSA-klokkenluider Edward Snowden‚ althans zijn missie. Het draagvlak om de bevoegdheden van de geheime diensten geruisloos te vergroten zal zijn gegroeid. En ook de moslims in Europa behoren uiteraard tot de verliezers.
Een door mij gewaardeerde columnist als Frits Abrahams schreef daags na de aanslagen dat hij bij de grote demonstratie in Parijs zo weinig hoofddoekjes had geteld. Dat mag waar zijn‚ maar de vrijheid om niet publiek ontzet te zijn‚ geldt ook voor moslima’s. Na 9/11 kon je horen dat de ironie die dag was gestorven. Gelukkig bleek dat niet het geval te zijn. Na Parijs moeten we ons geloof in de ironie maar verdubbelen‚ want zonder dat zijn we allemaal gedoemd tot fanatisme.
