Volksraadpleging: Hoofdredactioneel door Arend Hulshof

Deze zomer nam de Eerste Kamer de zogenoemde Sleepnetwet aan. Om terreuraanslagen te voorkomen kunnen inlichtingendiensten vanaf 2018 ongericht elektronische communicatie tussen burgers aftappen. Alle mails die vanuit Amsterdam‚ Assen of waar dan ook in Nederland worden verstuurd: met een handtekening van de minister mogen de diensten alles binnenhengelen en drie jaar lang bewaren.

Verrassend was de uitkomst van de senaatsvergadering niet‚ en toch had ik vooraf enige hoop. In 2011 blokkeerde de Eerste Kamer nog het Elektronisch Patiëntendossier. Het centraal opslaan van medische gegevens van burgers zou volgens de meeste senatoren destijds een te grote inbreuk zijn op de privacy. Ook waren ze niet overtuigd van het nut van de centrale registratie.

Het nut van terreurbestrijding heeft echter nauwelijks toelichting nodig. PvdA-leider Lodewijk Asscher hoefde begin dit jaar niet veel meer uit te leggen dan dat hij als vicepremier had gezien hoe hard de veiligheidsdiensten de nieuwe bevoegdheden nodig hebben.

Met een raadgevend referendum kan de Sleepnetwet misschien nog worden teruggedraaid

Maar is dat wel zo? De Amerikaanse wiskundige Bill Binney meent van niet. In 2000 ontwierp hij een afluisterprogramma voor de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA‚ waar hij sinds 1970 werkzaam was.

Zijn idee was simpel‚ legde hij vorig jaar uit in Wordt Vervolgd: de wereld bestaat uit 7 miljard puntjes‚ elk puntje is een burger. Als je alle verdachte puntjes daaruit pikt en kijkt hoe hun draadjes lopen naar andere puntjes‚ breng je volgens Binney in een mum van tijd alle terreurnetwerken in kaart. Je hoeft dus alleen de terreurverdachten grondig te monitoren. Met dit systeem (kosten: een paar miljoen dollar per jaar) had de NSA naar Binneys stellige overtuiging de aanslagen van 9/11 kunnen voorkomen. Helaas had de dienst voor een veel duurdere en loggere methode gekozen waarbij veel meer communicatie ongericht kon worden getapt. Na 9/11 kreeg de NSA uit angst voor nieuwe aanslagen alleen maar meer bevoegdheden. Binney‚ die eind 2001 uit onvrede ontslag nam‚ schat dat de dienst sindsdien 20 triljoen ‘communicatietransacties’ heeft onderschept. Voor al die data werd in Utah een gigantisch opslagcentrum gebouwd. Vind daar maar eens dat ene mailtje dat een aanslag voorspelt.

Zou Nederland niet beter kunnen kiezen voor Binneys systeem? Met een raadgevend referendum kan de Sleepnetwet misschien nog worden teruggedraaid. Enkele Amsterdamse studenten zijn daarvoor een actie gestart‚ die zowel GeenStijl als Amnesty ondersteunt.

Dat zou nog best een harde dobber kunnen worden. Wie bloedige aanslagen denkt te voorkomen door al het mailverkeer uit Amsterdam of Assen te onderscheppen‚ komt bedrogen uit. Maar als de angst voor terreur groot is‚ laten we ons graag bedriegen.

Wordt Vervolgd, oktober 2017