Rolstoeler versus Roemenië

‘Het is als altijd een grote eer voor u te verschijnen.’ Beleefd begint de landsadvocaat van Roemenië‚ casual gekleed in een paarse trui‚ haar pleidooi voor de Grote Kamer van het Europees Mensenrechtenhof in Straatsburg.

De zeventien rechters buigen zich deze novemberdag over een klacht van de Roemeense ex-student Razvan Gherghina (33)‚ voor de helft verlamd sinds een zwaar ongeluk. Begin 2007 wilde hij weer gaan studeren‚ maar zijn universiteit weigerde de eerder beloofde aanpassingen voor rolstoelers door te voeren. Twee andere universiteiten‚ waarvan een in Boekarest‚ bleken evenmin voldoende toegankelijk. Daarop stapte hij naar het hof in Straatsburg. Zijn ‘recht op onderwijs’ was geschonden‚ maar ook zijn ‘recht op een privéleven’‚ vond Gherghina: omdat hij niet met andere studenten kon optrekken‚ miste hij een sociaal leven.

Bijzondere gevallen

De Grote Kamer komt alleen in bijzondere gevallen bijeen‚ dit jaar pas dertien keer. Het weerhoudt de landsadvocaat er niet van aan te sturen op een ‘niet ontvankelijk’-verklaring van de hele klacht. Tijdens de – online bekeken – zitting hakt ze op respectvolle wijze in op Gherghina. Zo negeerde hij allerlei handreikingen‚ zoals het aanbod thuis te studeren via Skype en een camera in de klas.

Maar bovenal: hij had niet alle nationale rechtsmiddelen in Roemenië benut‚ een voorwaarde voordat ‘Straatsburg’ een zaak kan oppakken. Hij had zich bijvoorbeeld niet gewend tot een speciaal agentschap‚ dat in 2009 ‘285 petities en klachten’ van andere gehandicapten in behandeling nam. Noch was hij naar de ‘gewone’ rechter gestapt‚ waar een andere gehandicapte toch
succes had.

Sociale isolement

Gherghina’s advocaat sloeg direct terug. Die Roemeense uitspraak had zes jaar op zich laten wachten‚ ‘wat lang is als het gaat om onderwijs’‚ zei hij. Ook de klachtenprocedure van het agentschap stelde weinig voor: in 2009 deelde het maar vijf boetes uit en ‘verder slechts waarschuwingen‚ 276 stuks’. En het aanbod via Skype te studeren‚ vergrootte Gherghina’s sociale isolement juist. Terwijl zijn cliënt er alles voor over had om een ‘gewone’ student te zijn.

Gherghina wilde dat zelfs zó graag dat hij ervoor naar Boekarest verhuisde en er een dure kamer huurde – vlak bij de universiteit‚ die wél hellingbanen had. Na één semester gaf hij zijn studie echter uitgeput op: er waren geen aangepaste toiletten‚ waardoor hij steeds op en neer moest naar zijn kamer.

Frankrijk

Mocht het hof Gherghina gelijk geven‚ dan moeten de Roemeense universiteiten hun toegankelijkheid vergroten. Maar het effect is groter. ‘Een veroordeling van Roemenië kan mensen met een handicap stimuleren Frankrijk aan te klagen en te laten veroordelen’‚ reageerde de Franse vereniging voor verlamden APF‚ in de krant La Croix.

Frankrijk legde tien jaar terug wettelijk vast dat in 2015 alle openbare gebouwen rolstoelvriendelijk zouden zijn. ‘Helaas is dat lang niet overal het geval’‚ aldus Bénédicte Kail van de APF.

En zo heeft een Roemeense doorbijter zijn Franse lotgenoten hoop gegeven.