Laat de haat niet winnen – column van Eduard Nazarski

Mensenrechten zijn nooit af en ook niet vanzelfsprekend. In 1948 namen de soevereine staten van dat moment de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aan. De ambitie van deze  erklaring is ook zeventig jaar na dato onmisbaar. In de voorbije decennia is op basis hiervan een bouwwerk van internationaal recht en verdragen gemaakt: het Vluchtelingenverdrag, de VN- mensenrechtenverdragen, en meer.

Maar na jaren van opbouw komen er nu steeds meer aanvallen op het bouwwerk. China, Rusland, Saudi-Arabië stellen de universaliteit van mensenrechten ter discussie. Turkije, Azerbeidzjan, de Filippijnen trekken zich vaak niets aan van verdragen of kritiek. Trump zou het internationaal recht graag negeren als hem dat uitkomt. En dichterbij, in Hongarije en Polen, wordt de onafhankelijkheid van media, rechtspraak, academici en organisaties aangetast. Dat gaat gepaard met felle en haatdragende taal tegen migranten, moslims in het bijzonder.

Mensenrechten vereisen blijvend onderhoud, juist in moeilijke tijden

Tot mijn afgrijzen horen we ook in Nederland die taal van de haat. Zoals in 2015, toen onder meer in Woerden de discussie over asielzoekers hoog opliep. Onthutsend vond ik dit jaar de beelden van racisme en geweld bij de intocht van Sinterklaas.

Er ligt een belangrijke taak bij de overheid om racisme en geweld tegen te gaan. Maar de opgave voor de mensenrechten is breder. Internationaal recht en verdragen zijn fundamenteel, maar in het maatschappelijk debat is daarnaar verwijzen niet meer genoeg. Misschien hebben we dat te lang gedaan.

Mensenrechten garanderen niet dat vrijheid, gelijkheid en waardigheid al gerealiseerd zijn, dat we klaar zijn met bouwen aan democratie en rechtsstaat. Mensenrechten vereisen blijvend onderhoud, juist in moeilijke tijden.

We kunnen de aantasting van mensenrechten alleen tegengaan als veel mensen met overtuiging deelnemen aan het gesprek over waarden, vrijheid, en rechten. Maar we moeten ook stellig zijn tegenover haat, geweld en racisme. Hier helpt voorzichtigheid de mensenrechten niet verder, laat staan afzijdigheid en onverschilligheid. Laat de haat niet winnen van de mensenrechten.