IQ-test

In sommige Amerikaanse staten hangt van het antwoord op zo’n IQ-testvraag je leven af. Het Amerikaanse Hooggerechtshof bepaalde in 2002 dat geestelijk gemankeerden niet ter dood gebracht mogen worden‚ maar dat de verschillende staten zelf mogen bepalen waar de grens loopt tussen geestelijk gehandicapt en geestelijk gezond. De staat Florida trekt de streep bij de resultaten van IQ-tests die ze terdoodveroordeelden laten maken. Scoort een veroordeelde zeventig punten of minder‚ dan is iemand geestelijk gehandicapt en wordt hij niet geëxecuteerd. Scoort hij 71 punten of meer‚ dan gaat hij eraan.

Veroordeelde Freddie Lee Hall voert dezer dagen een rechtszaak over de rechtmatigheid van IQ-tests als meetlat. Hall belandde in 1978 op death row. Tussen 1968 en 2008 werd hij in totaal negen keer getest. Hij scoorde nu eens zestig‚ dan eens tachtig en verder alles ertussenin. Om te beoordelen of hij wel of niet geestelijk gehandicapt is‚ is er meer nodig dan een IQ-test‚ redeneren Halls advocaten. Andere factoren moeten meewegen.

Dat doen ze in de staat Texas. Ook daar is een IQ van zeventig de minimale vereiste om voor executie in aanmerking te komen‚ maar men kijkt daarnaast naar de indruk die de omgeving heeft van een terdoodveroordeelde. Robert Campbell bijvoorbeeld kan de executietafel op‚ wat Texas betreft. Hij scoorde in de loop der jaren in diverse tests tussen de 68 en 71 punten.

Doorslaggevend voor de staat was dat Campbell ‘door zijn omgeving niet gezien wordt als geestelijk gehandicapt of als iemand die intellectueel onder het gemiddelde functioneert’. Campbells omgeving in de afgelopen 22 jaar was death row. Ik ben een leek‚ maar volgens mij heb je om daar te kunnen functioneren geen intellect nodig. Je zit 23 uur per dag opgesloten in je hok‚ eet de grijsgekookte kledders die het bewakingspersoneel door het luikje in je deur naar binnen schuift en doet wat ze zeggen‚ want anders bestoken ze je met traangas.

De mensen die Campbells intellectuele vermogens positief beoordeelden‚ kunnen alleen zijn bewakers zijn‚ want andere mensen zien hem niet of bijna nooit. Nou ken ik diverse bewakers op Campbells death row. Het zijn best aardige lui‚ sommige‚ maar experts zijn het niet. De keuze die je hebt als je werk zoekt in plattelandsdorp Livingston is: ga ik voor de lokale Walmart prijsjes plakken en boodschappenkarretjes ophalen die klanten op de parkeerplaats laten slingeren of word ik bewaker op death row? Voor beide banen gelden dezelfde functie-eisen.

Robert Campbell had nog twee uur te leven toen de federale rechtbank bepaalde dat het bewijs van zijn intellectuele capaciteiten opnieuw bekeken moest worden. Het was 13 mei 2014. Campbell was al overgebracht naar het executiehuis in Huntsville. ‘Hij lachte toen hij het nieuws hoorde’‚ vertelde een gevangeniswoordvoerder. ‘Hij zei: “I’m happy”.’

Deskundigen achten het waarschijnlijk dat van alle 3.100 terdoodveroordeelden in Amerika 20 procent zwakbegaafd is en bijna 100 procent getraumatiseerd is door geestelijke en lichamelijke mishandeling en seksueel geweld in hun jeugd. Sinds de uitspraak van het Hooggerechtshof in 2002 werden honderden beroepszaken gevoerd over uitslagen van IQ-testen. Kosten: honderdduizenden dollars per zaak. Van dat geld zou je alle Amerikaanse death rows kunnen ombouwen tot de psychiatrische klinieken die ze zouden móeten zijn.

Dat veroordeelden überhaupt nog IQ-punten scoren‚ is me overigens sowieso een raadsel. Hoe lang duurt het voordat parachutist B landt na parachutist A? Áls ik het antwoord al zou weten en ik zat op death row‚ hield ik het wijselijk voor me.

Reageren? wordtvervolgd@amnesty.nl