Framing: flops en tops

Goebbels vergeleek media met ‘een groot toetsenbord’ waar bestuurders hun melodieën op spelen. ‘Argumenten moeten rechttoe rechtaan‚ duidelijk en dwingend zijn en appelleren aan emoties en instincten‚ niet aan intelligentie. De waarheid is onbelangrijk en geheel ondergeschikt aan tactiek en psychologie.’

Je moet even weten hoe het werkt‚ maar ook heden ten dage kun je los op dat toetsenbord. In het asieldebat bijvoorbeeld kun je mensen ervan overtuigen de zaak te bekijken zoals jij wil. Tsunami of tragedie?‚ heet het rapport waarin de Rotterdamse Erasmusuniversiteit vorig jaar de resultaten publiceerde van vergelijkend onderzoek naar framing van zestien aan migratie gerelateerde zaken van de afgelopen vier jaar. Van opvang in het dorp Oranje en het Polen-meldpunt tot Mauro en Dolmatov: welke toetsenist ging er met het gewenste frame vandoor en waarom?

De onderzoekers beschrijven hoe bij ieder nieuw geval‚ steeds opnieuw‚ de verschillende belanghebbenden aantreden op het ganzenbord van de beeldvorming.

Fred Teeven‚ de vorig jaar opgestapte staatssecretaris van Veiligheid en Justitie‚ framede zich drie slagen in de rondte in de onderzochte jaren. In april 2014 waren er opeens meer asielzoekers uit Eritrea dan uit andere landen. Tachtig procent van die Eritreërs waren legitieme vluchtelingen en konden dat ook bewijzen‚ maar crimefighter Teeven koos ervoor ze van het label ‘misdaad’ te voorzien: door naar Nederland te komen‚ spekten de Eritreërs de kas van criminele mensensmokkelaars. Teevens oplossing voor de Eritrese criminaliteitsgolf: strengere grenscontroles om mensensmokkelaars tegen te houden. De media namen het frame over en deden er een schepje bovenop: de Volkskrant suggereerde dat de Eritreërs bepaald geen uitgeputte indruk maakten‚ in DeTelegraaf ging het over een ‘invasie’ en het AD galmde: ‘Budel overvallen door Eritreërs’. Teeven tevreden.

Tot de Grote Blonde Leider het framing-heft in handen nam. Wilders gebruikte Teevens oproep om grenscontroles te verbeteren als ‘bewijs’ dat de EU haar verplichtingen niet nakwam en dus een criminele organisatie was. Zijn oplossing voor de Eritrese ‘asielcrisis’: Nederland moet uit de EU. Zo had Teeven het niet voorzien. In mei dat jaar liet hij weten dat dankzij zijn beleid het aantal Eritreërs inmiddels beter in verhouding was tot het aantal asielzoekers in het algemeen.

Over Eritrese ‘criminelen’ hebben we sindsdien weinig meer vernomen. Individuele vreemdelingen-in-nood kunnen van het Erasmusrapport ook veel opsteken. Zo is het voor de gewenste beeldvorming belangrijk om jezelf te ‘de-etniseren’. Alleen (afgewezen) asielzoekers die in de krant komen als ‘vernederlandst’‚ ‘Noord-Hollandser dan kaas’‚ of ‘Limburgser dan vlaai’‚ winnen de hearts and minds. Mauro sprak met een Limburgs accent en werd een merk. ‘Een maurootje’ was even een sympathieke term voor een asielkind dat het land uit moet. Inmiddels zijn bestuurders erin geslaagd de kinderen te framen als ‘wéér zo’n maurootje’‚ en zijn ze als vanouds de sigaar. Volgens opiniepeilingen vindt 75 procent van de Nederlanders dat afgewezen asielkinderen het land uit moeten.

Het dorp Oranje was dan juist weer een framing-flop voor bestuurders. De ophef ging zowat geen moment over de ‘asieltsunami’‚ maar vooral over falend bestuur. Zonder overleg met de bewoners besloten bestuurders om het dorp met honderdveertig inwoners op te zadelen met duizend asielzoekers. Alle woede richtte zich op ondernemer Van der Most‚ die dankzij gekonkelfoes met het ministerie van Veiligheid en Justitie en de burgemeester van Oranje 2 miljoen euro per jaar zou gaan verdienen met opvang in zijn noodlijdende Oranjense ‘Pipodorp’. Fotootje in De Telegraaf erbij van Teeven en Van der Most die samen lachend een biertje drinken en het frame was voor de eeuwigheid in beton gegoten. Teevens geruststellend bedoelde belofte dat de opvang van de duizend vluchtelingen in het Pipodorp ‘sober’ zou zijn‚ interesseerde niemand.

Framing: het is een vak‚ met kneepjes‚ maar we kunnen het allemaal leren.