Een nar die slechteriken omhelst

Wat doe je als je een belangrijk mailtje kwijt bent? Je kunt je internetprovider bellen‚ maar programmamaker Bahram Sadeghi (1967) koos een ludiekere aanpak. Eind vorig jaar belde hij het Amerikaanse National Security Agency (NSA) via Skype met de vraag of de geheime dienst wellicht een mailtje had opgeslagen dat hij per ongeluk had verwijderd.

De NSA volgde toch al het mailverkeer‚ legde hij de telefoniste voor‚ dus waarom niet dat van hem? Het was de tijd van de onthullingen van voormalig NSA-medewerker Edward Snowden over de spionagepraktijken van de dienst.

Wat volgde was een hilarisch gesprek met professioneel ontkennende medewerkers. Sadeghi monteerde de webcambeelden ervan tot een filmpje van drieënhalve minuut voor YouTube‚ dat ruim 200 duizend keer werd bekeken.

Het is een van de acties die inmiddels Sadeghi’s handelsmerk zijn geworden. Op zijn achttiende ontvluchtte hij Iran omdat hij niet als dienstplichtige wilde meevechten in de oorlog met Irak. Hij ging communicatiewetenschappen studeren aan de Universiteit van Amsterdam en kwam in 1998 bij de redactie van het satirische VPRO-programma Waskracht!. Daar leerde hij de fijne kneepjes van het vak en viel hij op met zijn goede ideeën.

Hans Janmaat

Bekend werd het item dat hij in 2002 met Hans Janmaat maakte. De omstreden ex-politicus was inmiddels ingehaald door een veel populairdere Pim Fortuyn. Sadeghi kreeg Janmaat zo ver dat hij‚ net als Fortuyn‚ zijn hoofd liet kaalscheren en een maatpak aantrok. Het levert een even treurig als hilarisch beeld op van een mislukt politicus die uit alle macht aandacht probeert te krijgen.

Nog altijd noemt Sadeghi het Janmaat-filmpje een van zijn geslaagdste projecten. ‘Hij werkte aan alles mee en had geenszins door dat het om ironie ging’‚ vertelt Sadeghi in het Amnesty-kantoor in Amsterdam. Dat gold ook voor Rita Verdonk‚ met wie Sadeghi eind 2006 een gesprek opnam. Hij werkte inmiddels als Jakhals bij De Wereld Draait Door. Met collega Gideon Levy zocht hij Verdonk op‚ die als nummer twee van de VVD bij de verkiezingen meer voorkeurstemmen had gekregen dan lijsttrekker Mark Rutte – een unicum in de Nederlandse electorale geschiedenis. ‘We gaven haar bloemen en een rood-wit-blauwe sjerp met de tekst “Miss Voorkeurstemmen”. Verdonk deed die niet meer af‚ waardoor ze er ook duidelijk mee in beeld was bij andere media. Net als Janmaat had ze niet door hoe ze zichzelf belachelijk maakte.’

Nobelprijs

We moeten zijn werk zeker niet zien als een moderne vorm van actievoeren‚ zegt Sadeghi. ‘Het is aan anderen om misstanden aan de kaak te stellen. Zelf neem ik liever de rol aan van de nar die schurken met respect en liefde omhelst. Het grappige is dat zij daar vaak niet mee om weten te gaan. Ze zijn gewend aangevallen of gebasht te worden.’

Sadeghi‚ die met een smoes de ambassade was binnengekomen‚ feliciteerde de ambassadeur met de Nobelprijs‚ die daarop krampachtig en hakkelend het regeringsstandpunt verwoordde

Dat gold ook voor de Chinese ambassadeur die hij eind 2010 met bloemen en een camera opzocht. Het was de dag dat de bekende dissident Liu Xiaobo de Nobelprijs voor de Vrede kreeg. Zelf kon hij de prijs niet in ontvangst nemen omdat hij elf jaar celstraf uitzit. Sadeghi‚ die met een smoes de ambassade was binnengekomen‚ feliciteerde de ambassadeur met de Nobelprijs‚ die daarop krampachtig en hakkelend het regeringsstandpunt verwoordde: door ‘een crimineel’ te lauweren verkwanselt het Nobelprijscomité de nalatenschap van Alfred Nobel. ‘Na het gesprek wist ik direct dat ik beet had. Voor het eerst had een Chinese overheidsfunctionaris mondeling gereageerd op de Nobelprijstoekenning. Het filmpje ging de hele wereld over.’

Clownesk imago

Sadeghi werkt sinds zijn vertrek bij De Wereld Draait Door in 2009 als freelancer omdat hij ‘met andere vormen wilde experimenteren’. Sindsdien maakte hij met zijn Joodse vriendin een documentaire over de Iraanse gemeenschap in Israël‚ schreef hij het boek Waarom bent u zo arm? over Sierra Leone en organiseerde hij een aantal debat-reeksen.

Daarbij heeft hij soms last van zijn clowneske imago. ‘Mijn uitgever keek me vreemd aan toen ik zei dat ik een boek over armoede wilde schrijven.’ Maar het weerhoudt Sadeghi er niet van voor een serieuzere aanpak te kiezen. Zo ook tijdens het Rosa Parks Café‚ het mensenrechtenprogramma dat hij dit najaar in het Amsterdamse debatcentrum De Nieuwe Liefde presenteert.

Welke gasten er komen‚ is nog niet bekend. Het liefst geeft Sadeghi ook ‘slechteriken’ het woord. ‘Zonder ironische insteek deze keer. Zo zou ik de Chinese ambassadeur wel willen vragen waarom in zijn land zoveel gewetensgevangenen vastzitten. Of ik zo iemand kan begrijpen‚ weet ik niet‚ maar als het me lukt even in zijn hoofd te kruipen‚ is het programma geslaagd.’