Drie-eenheid

Democratie‚ rechtsstaat‚ mensenrechten. Een mooie drie-eenheid‚ waarmee iedere Nederlander opgroeit. Maar er schuilt een gevaar in de vanzelfsprekendheid waarmee we deze drie-eenheid ervaren. En dat is dat we niet meer beseffen hoe belangrijk ze zijn‚ en wat ze betekenen.

Democratie houdt in dat beslissingen bij meerderheid van stemmen worden genomen. Maar niet zomaar. Wat die meerderheid is‚ hangt nogal af van de procedure. Je kunt de Amerikaanse verkiezingen getalsmatig winnen en toch verliezen. Ook veranderen de meerderheden nogal eens. Ooit waren de meeste Nederlanders vóór slavernij en de doodstraf‚ maar toch zijn beide afgeschaft.

Rechtsstaat is een preciezer begrip: we moeten handelen naar de Grondwet en andere wetten. Waar de wet geen eenduidig antwoord geeft‚ beslist de rechter. Die bepaalt bijvoorbeeld of iemand zich wel of niet schuldig maakt aan groepsbelediging of aanzetten tot discriminatie. Menig vonnis zal omstreden zijn‚ en wie er onvrede mee heeft‚ kan in beroep gaan bij een hogere rechter.

Mensenrechten‚ tot slot‚ zijn het best internationaal omschreven en vastgelegd‚ in zo’n twintig verdragen. Maar mensenrechten botsen weleens met elkaar. Vrijheid van godsdienst kan botsen met gelijkheid‚ vrijheid van meningsuiting met vrijwaring van discriminatie. Ook dan heeft de rechter het laatste woord. Wat ik als opvatting van mensenrechten wil uitdragen: ze zijn nodig om iedereen gelijkelijk te beschermen. Tegen slavernij‚ martelen en willekeurige opsluiting. Tegen dood door honger of kou‚ als die het gevolg is van opzet of verwaarlozing door overheden. Tegen teruggestuurd worden naar een land waar je voor je leven moet vrezen.

Ik denk niet dat mensenrechten in Nederland stelselmatig worden ondermijnd. Wel dat eraan wordt gemorreld

Ik denk niet dat de mensenrechten in Nederland stelselmatig worden ondermijnd. Wel dat eraan wordt gemorreld. Als politici opperen dat bepaalde Nederlandse staatsburgers best kunnen worden teruggestuurd naar ‘hun’ land. Als de overheid haar zorgplicht niet nakomt en gemeenten verbiedt ongedocumenteerden een minimum van een menswaardig bestaan te garanderen. Als de privacy door de toegestane afluisterpraktijken ‘onaanvaardbaar’ wordt geschonden‚ zoals ook het College voor de Rechten van de Mens stelde.

Mensenrechten hebben het vermogen te binden. Ze zullen onvermijdelijk schuring veroorzaken‚ zoals wanneer de een voor iets demonstreert waar de ander een hekel aan heeft. Of wanneer de een wel en de ander niet een asielzoekerscentrum verwelkomt. Daarvoor moet je oplossingen vinden‚ zoals altijd in de rechtsstaat: democratisch en op grond van wetten. Maar gemorrel aan de mensenrechten‚ dat verbindt in elk geval nooit.

Wordt Vervolgd, februari 2017