Doodstraf

Nu is het wellicht wat merkwaardig‚ om niet te zeggen nutteloos‚ om over de doodstraf te beginnen in een tijdschrift waarvan de lezers vermoedelijk unaniem en hartstochtelijk tegen die straf zijn. Maar laten we het begrip ‘doodstraf’ ruimer nemen. President Barack Obama heeft het beleid van zijn voorganger George W. Bush geïntensiveerd: drones‚ onbemande vliegtuigjes‚ worden ingezet om terroristen te bestrijden‚ dat wil zeggen: te doden. Er is een klein debat geweest over deze inzet‚ omdat zeker één keer ook een Amerikaan door een drone is geëxecuteerd. De vraag was toen of de VS zonder vorm van rechtspraak eigen burgers mogen doden. Deze vraag is vanuit juridisch oogpunt kennelijk minder nijpend als het om niet-Amerikanen gaat.

Ik heb de indruk dat zowel in Europa als in de VS de weerzin tegen het doden van ‘vijandelijke strijders’ door drones niet groot is. Beter dat dan een invasie‚ lijkt men te denken. Geheel ongegrond is deze voorkeur niet. Een invasie leidt ertoe dat eigen soldaten zwaargewond of in lijkenzakken terugkeren naar het thuisland. Ook richt een invasie in het algemeen meer schade aan dan  drone-aanvallen. Overigens is het vrijwel zeker dat drones ook onschuldige burgers doden. Executies vanuit de lucht zijn zelfs met de huidige technologie niet altijd precies. Feitelijk wordt bij elk bombardement‚ ook als dat wordt uitgevoerd door bemande vliegtuigen‚ het risico genomen dat onschuldige burgers sneuvelen – waarbij we dan doen alsof het mogelijk is een zinnig  onderscheid te maken tussen strijders en burgers. Wat dat betreft is het drone-programma dubieuzer dan de doodstraf. Bij de doodstraf worden omstanders niet getroffen.

Ik heb de indruk dat politici en mensen het minder erg vinden als een land met hulp van een drone per vergissing een onschuldige burger doodt dan als datzelfde land een burger doodt die door een rechter ter dood is veroordeeld. Zo heeft de European Council on Foreign Relations er bij de EU op aangedrongen Obama duidelijk te maken dat het gebruik van drones beperkt moet worden
en dat zelfverdediging de juridische basis moet zijn voor het gebruik ervan.

De positie van de EU inzake de doodstraf is eenduidiger: barbaars en afschaffen. Kennelijk mag de staat eigen burgers die zware misdaden hebben begaan niet doden‚ maar mag diezelfde staat wel vijandelijke strijders om het leven brengen zonder dat daar enige rechtszaak aan vooraf is gegaan. De staat heeft een geweldsmonopolie‚ dat is ongetwijfeld een goede zaak‚ maar dat betekent ook dat de staat zich het recht voorbehoudt onder bepaalde omstandigheden te doden. Een debat over de vraag wanneer de staat precies mag doden‚ lijkt mij net zo zinnig als een debat over de vraag wanneer geweld van burgers tegen de staat moreel gezien legitiem is.