Boze kiezers
En steeds weer hoor en lees je over het verongelijkte en veronachtzaamde electoraat dat zo verongelijkt en veronachtzaamd is dat het op types als Donald Trump of partijen als AfD en PVV stemt.
Er wordt hier aan een soort omgekeerde bewijslast gedaan. Omdat mensen voor Trump of Wilders zijn‚ omdat ze de gevestigde orde afwijzen‚ moeten ze wel veronachtzaamd zijn door die orde.
Ik ben daar niet van overtuigd. Als het aantal proteststemmen een kritische grens bereikt‚ zoals dat in Europa en de VS het geval lijkt te zijn‚ komt dat niet uitsluitend‚ of misschien wel helemaal niet‚ omdat reële misstanden aan die proteststem ten grondslag liggen.
De intensiteit van woede zegt niets over het gerechtvaardigde karakter van die woede. Sommige kinderen kunnen van het ene moment op het andere een driftbui krijgen omdat ze hebben ontdekt dat het een goede manier is om aandacht te krijgen. Het electoraat is een kind. Waarmee ik niets neerbuigends bedoel: ik hou van kinderen.
Als we bijvoorbeeld naar Duitsland kijken‚ zien we dat het vluchtelingenprobleem ervoor heeft gezorgd dat de rechts-radicale partij AfD groter is geworden. Maar het vluchtelingenprobleem is vooral een probleem voor de vluchtelingen zelf. Vluchtelingen mogen niet stemmen. En als ze dat wel mochten‚ zouden ze waarschijnlijk niet op de AfD of soortgelijke partijen stemmen.
Ik vermoed dat voor 99 procent van de kiezers die zich primair laten leiden door de vluchtelingenproblematiek die problematiek een abstract probleem is. De angst is imaginair‚ net als de catastrofe die men vreest‚ hoewel imaginaire angsten op den duur wel degelijk reële catastrofes kunnen veroorzaken.
Maar steeds weer roepen dat de angst imaginair is‚ lost het probleem niet op. Zoals je een kind ook zelden rustig krijgt door uit te leggen dat het monster onder het bed niet bestaat.
Het probleem dat de kiezer vreest mag dan niet reëel zijn‚ de aandacht en het respect waarnaar hij verlangt dienen uiterst reëel te zijn. De elite waarop wordt gescholden is niet anders dan een stand-in voor de eigen ouders waarmee wordt afgerekend. Men wil geen stemvee zijn. Men wil de aandacht waarop men denkt recht te hebben.
De populariteit van Trump en Wilders is juist te danken aan het vulgaire absurdisme waarin beide heren – de een meer dan de ander – uitblinken. De boze kiezer wil geen rationeel discours‚ de boze kiezer wil het verbale equivalent van een kooigevecht.
En daar komt nog iets bij: macht. De boze kiezer heeft ontdekt een stokje in de spaken van het wiel te kunnen steken en deze ontdekking van de eigen destructieve macht zorgt voor een roes. De gevestigde orde heeft angstig gereageerd op de boze kiezer. Een fatale strategie. Die orde is gebleken een ongeloofwaardige en onbekwame opvoeder te zijn. Wat dat betreft krijgt de gevestigde orde het electoraat dat zij verdient.