Amnesty’s jaaroverzicht

Januari

Gitmo again – De Amerikaanse president Obama zette begin 2009 zijn handtekening onder de beslissing het gevangenenkamp Guantánamo Bay te sluiten. Toch zitten er nog 149 mannen vast‚ op dubieuze gronden. Amnesty roept de VS nogmaals op het detentiecentrum te sluiten en onderzoek te doen naar mensenrechtenschendingen die daar zouden zijn begaan.

Christelijke rebellen – Op 10 januari valt de regering van de Centraal Afrikaanse Republiek. Christelijke en islamitische rebellen in het land bestrijden elkaar. Een Amnesty-onderzoeksteam ter plekke constateert de ergste mensenrechtenschendingen ooit begaan in dit land.

Goed nieuws Een Bahreinse kinderrechter gelast de vrijlating van Jehad Nabeel al-Samee (10) en Abdullah Yousif al-Bahrani (13). Zij zouden bij een demonstratie stenen hebben gegooid‚ wat ze ontkenden. Amnesty voerde bliksemacties voor de tieners.

Februari

Sotsji – Amnesty vestigt de aandacht op de schaduwzijde van de Olympische Winterspelen 2014: ‘Kijk verder dan Sotsji’. Bij het Kremlin wordt een petitie voor vrijheid van meningsuiting aangeboden met 336.412 handtekeningen. Ook zijn er acties voor vrijlating van onder anderen milieuactivist Jevgeni Vitisjko. Tijdens de Spelen worden opnieuw mensenrechtenverdedigers gearresteerd‚ onder wie twee leden van punkband Pussy Riot.

Oekraïne – In Oekraïne vallen bij confrontaties tussen de autoriteiten en demonstranten vele doden en gewonden. Amnesty roept op tot beëindiging van het politiegeweld en berechting van de verantwoordelijken.

Goed nieuws – Gouverneur Jay Inslee van de Amerikaanse staat Washington schort de doodstraf op. ‘Er is te veel twijfel en er bestaan te veel fouten in het systeem. We kunnen niet met de doodstraf doorgaan als het systeem niet perfect is’‚ zegt Inslee.

Maart

Gebruik je macht – Via een langlopende campagne werft Amnesty deelnemers voor acties voor individuen die gevaar lopen. Het hele jaar zijn er grootschalige acties voor onder anderen de Chinese mensenrechtenverdediger Liu Xia en de gemartelde Mexicaanse
Claudia Medina.

#WithSyria – Op 13 maart wordt ’s avonds in ruim veertig landen stilgestaan bij de burgeroorlog in Syrië. Een beeltenis van een meisje met een rode ballon van de graffitikunstenaar Banksy wordt geprojecteerd in onder meer Amsterdam (op het Rijksmuseum)‚ Londen en in het Zaatari-vluchtelingenkamp in Jordanië.

Goed nieuws – Twee‚ nogal late‚ vrijlatingen. In Japan komt terdoodveroordeelde Hakamada Iwao vrij na 45 jaar in de isolatiecel. De rechtszaak tegen hem vertoonde gebreken‚ oordeelt het Hof van Beroep. In de VS wordt Glenn Ford vrijgelaten na dertig jaar dodencel. Uit nieuw bewijsmateriaal blijkt dat hij op het cruciale tijdstip niet in de buurt was van de winkel waar hij iemand zou hebben vermoord.

April

Leerstoel – Amnesty en de Stichting Vredeswetenschappen (SVW) richten de leerstoel International Business and Human Rights op. Cees van Dam wordt de eerste bijzonder hoogleraar op deze leerstoel op de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit. Hij onderzoekt de rol van bedrijven bij het respecteren van mensenrechten.

Handboek – Amnesty publiceert een herziene versie in zes talen van de Fair Trial Manual‚ een standaardwerk met richtlijnen voor een eerlijke rechtsgang. Wereldwijd gebruikt door onder anderen rechters en proceswaarnemers.

Goed nieuws – De inheemse gemeenschap Sawhoyamaxa mag terugkeren naar haar grond in Paraguay‚ die tientallen jaren in handen was van particuliere veeboeren. De Senaat stemt in met een wet die hierin voorziet. De Sawhoyamaxa leefden al die tijd in sloppenwijken langs een snelweg.

Mei

Bevrijdingsfestivals – Bijna een jaar na het politiegeweld tijdens de Gezipark-demonstraties in Turkije gaan de agenten nog steeds vrijuit. Op Nederlandse Bevrijdingsfestivals worden handtekeningen verzameld onder een oproep de agenten te vervolgen. Festivalbezoekers gaan op de foto met een levensgrote afbeelding van een van de geweldsslachtoffers: Hakan Yaman.

Afvalligheid – In Sudan krijgt de zwangere Meriam Ibrahim de doodstraf omdat zij trouwde met een christen. Amnesty Nederland begint een actie‚ die mede door een noodkreet van actrice Lieke van Lexmond‚ veel aandacht krijgt. De actie lijkt te werken: op 24 juli landt Ibrahim veilig met haar gezin in Italië.

Apps – Amnesty lanceert twee nieuwe apps. Met de Panic Button-app kunnen mensenrechtenverdedigers in nood via hun smartphone alarm slaan. Met de Urgent Action-app kunnen Nederlandse actievoerders een e-mail sturen naar de verantwoordelijke autoriteiten wanneer een gevangene gevaar loopt‚ bijvoorbeeld als marteling of executie dreigt. Zo’n tienduizend mensen hebben de Urgent Action-app gedownload.

Juni

Voetbalplaatjes – In aanloop naar het WK in Brazilië brengt Amnesty voetbalplaatjes uit met gehavende ‘voetballers’‚ om aandacht te vragen voor het politiegeweld tijdens protesten tegen de dure WK-voorzieningen. Ruim 87 duizend mensen wereldwijd geven de Braziliaanse autoriteiten een ‘gele kaart’. Diverse Braziliaanse ambassades‚ waaronder die in Nederland‚ zeggen de afspraak af om de kaarten in ontvangst te nemen.

IS – Als de Islamitische Staat (IS) in Noord-Irak oprukt‚ bezoekt Amnesty-onderzoeker Donatella Rovera de regio om bewijzen te verzamelen van mensenrechtenschendingen. Ze bericht over etnische zuiveringen en het lot van Yezidische vluchtelingen.

Goed nieuws – Op 21 juni wordt in Wit-Rusland mensenrechtenverdediger Ales Bialiatski vervroegd vrijgelaten. ‘Ik ben ervan overtuigd’‚ zegt hij‚ ‘dat ik anderhalf jaar eerder ben vrijgekomen door de inzet van onder andere Amnesty-aanhangers.’

Juli

Giant backflip for mankind – Op het muziekfestival Zwarte Cross in het Achterhoekse Lichtenvoorde overbrugt stuntman Jackson Strong 44 meter met zijn motor‚ een wereldrecord. Met de sprong vraagt hij aandacht voor de gevangengenomen Saudische blogger Raif Badawi (zie ook september).

Jokowi – Koko Widodo (Jokowi) wint de Indonesische presidentsverkiezingen. Amnesty stuurt hem een lijstje met wensen op mensenrechtengebied. Amnesty voert dit jaar meer acties tegen mensenrechtenschendingen in Indonesië. Zo worden ruim 54 duizend handtekeningen verzameld voor de vrijlating van Johan Teterissa‚ een Molukse onderwijzer die vijftien jaar cel kreeg voor het zwaaien met een Molukse vlag.

Goed nieuws – De Sudanese jongerenactivisten Mohamed Salah Mohamed Abdelrahman‚ Moamar Musa Mohamed en Taj Alsir Jaafar worden op 11 juli vrijgelaten. Ze hadden twee maanden vastgezeten omdat ze deelnamen aan een demonstratie. Amnesty voerde een bliksemactie voor hen.

Augustus

Gaza – Oorlog in de Gaza-strook. Amnesty roept op tot een wapenembargo tegen alle strijdende partijen. In een petitie worden met name de VS opgeroepen te stoppen met wapenleveranties aan Israël.

Goed nieuws – Het Oegandese Constitutionele Hof verklaart op basis van een technische fout de in maart ingevoerde antihomowet ongeldig. ‘Groot nieuws‚ ik ben officieel legaal’‚ twittert de Oegandese homoactivist Frank Mugisha.

Goed nieuws – Op 20 augustus keert Abdullah al-Mansouri terug in zijn woonplaats Maastricht. Hij zat sinds 2006 vast in Iran. Bij thuiskomst bedankte Al-Mansouri Amnesty-directeur Eduard Nazarski en Amnesty-groep Maastricht‚ waarvan hij lid is: ‘Zij hebben alles gedaan wat in hun macht lag.’

September

Raif Badawi – Medewerkers van Amnesty Nederland demonstreren vanaf september iedere vrijdag voor de ambassade van Saudi-Arabië. Zij vragen om de vrijlating van blogger Raif Badawi‚ die voor het ‘beledigen van de islam’ tien jaar cel‚ duizend zweepslagen en 191 duizend euro boete kreeg. Het gerechtshof bepaalde dat Badawi iedere vrijdag vijftig zweepslagen krijgt‚ twintig weken lang.

SOS Europa – ‘Eerst mensen‚ dan grenzen.’ Dat is Amnesty’s boodschap tijdens een demonstratie bij het Haagse Binnenhof. In 2014 kwamen duizenden bootvluchtelingen om het leven op de Middellandse Zee terwijl ze Europa probeerden te bereiken.

Goed nieuws – Zeven landen ratificeren het VN-Wapenhandelverdrag‚ waaronder Argentinië‚ Portugal en Senegal. Daarmee komt het aantal ratificaties op vijftig en wordt het verdrag van kracht. Het verdrag moet de export van wapens aan banden leggen naar landen waar ze vermoedelijk worden gebruikt om mensenrechten te schenden.

Oktober

Opgepakt – Bij een Amnesty-demonstratie voor de Russische ambassade houdt de Haagse politie twee Amnesty-medewerkers aan. Amnesty wilde aandacht vragen voor de veel te strikte voorwaarden die Rusland hanteert voor dergelijke protesten. In Moskou voert een medewerker van Amnesty Rusland dezelfde actie uit. Daar wordt niemand opgepakt.

Bert‚ bel Amnesty – Op de eerste werkdag van minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders stelt Amnesty het telefoonnummer 020-7733894 voor hem open. Daar wordt‚ alleen voor hem‚ kort wat informatie op een rijtje gezet‚ over onder meer de mensenrechtensituatie in Rusland‚ Saudi-Arabië‚ China en Turkije.

Goed nieuws – Na ruim vijf jaar gevangenschap wordt de Hondurees Ángel Colón vrijgelaten uit een Mexicaanse gevangenis. Tijdens zijn gevangenschap‚ waartegen Amnesty actievoerde‚ werd Colón gemarteld en gedwongen een valse verklaring te ondertekenen.

November

Eskinder Nega – Op 12 november biedt Amnesty bij de Ethiopische ambassade in Brussel bijna 45 duizend handtekeningen aan onder de oproep Eskinder Nega vrij te laten. Deze Ethiopische journalist werd in 2012 tot achttien jaar cel veroordeeld wegens ‘terrorisme’‚ na kritiek op de regering.

Kinderrechten – Op de Dag van de Rechten van het Kind (20 november) viert Amnesty het 25-jarig bestaan van het VN-Kinderrechtenverdrag op scholen in het hele land, met quizzen, acties en… het eten van cupcakes.

December

Schrijfmarathon – Op 10 december‚ Dag van de Mensenrechten‚ doen tienduizenden mensen over de hele wereld mee aan Amnesty’s Schrijfmarathon.

Reageren? wordtvervolgd@amnesty.nl