Als een dartpijl op een draad

Waarom hebben de geallieerden tijdens de Tweede Wereldoorlog de spoorlijnen naar Auschwitz niet gebombardeerd? Dat vroeg paus Franciscus zich in 2015 openlijk af. Hadden ze daarmee niet vele levens kunnen redden?

De Amerikanen en de Britten wisten wat er gaande was in het door nazi-Duitsland bezette Polen. Zo kreeg president Franklin Roosevelt in 1942 de 25-jarige Jan Karski op bezoek in het Witte Huis. De Poolse Jood vertelde hem over de Duitse gruweldaden tegen Joden die hij vlak ervoor met eigen ogen had aanschouwd.

Dat leidde echter niet tot het bombarderen van spoorlijnen. Met de andere geallieerden richtte Roosevelt zich vooral op het winnen van de oorlog en het verdrijven van de nazi’s. ‘Dat er Joden naar vernietigingskampen in het oosten werden vervoerd‚ interesseerde hen niet’‚ zegt Auschwitz-overlevende Frieda Menco in de documentaire Het Spoor naar Auschwitz die de KRO half januari uitzond.

Het verwijt dat westerse landen door anderen gepleegde gruweldaden hadden moeten voorkomen‚ is van alle tijden

Het zou kunnen dat Roosevelt inderdaad weinig solidair was met het lot van de Europese Joden. Het is echter de vraag of hij meer had kunnen doen. Precisiebombardementen bestonden nog niet. Het bombarderen van een spoorlijn was destijds zoiets als proberen met een dartpijl een draadje te raken‚ zegt militair historicus Ivo de Jong in de documentaire. En welke spoorlijn hadden de geallieerden dan moeten vernietigen? Europa had destijds al een dicht net van spoorwegen en van alle kanten werden Joden naar vernietigingskampen gestuurd‚ waarvan Auschwitz er slechts één was. Opgeblazen treinrails zouden de nazi’s bovendien in korte tijd hebben kunnen herstellen.

Het verwijt dat westerse landen door anderen gepleegde gruweldaden hadden moeten voorkomen‚ is van alle tijden. Volgens sommige commentatoren had het Westen‚ de VS voorop‚ bijvoorbeeld militair moeten ingrijpen in Syrië. Of dat Syrische burgers had geholpen‚ is echter de vraag. Publicist Thomas von der Dunk betoogt op pagina 20. in elk geval van niet. SP-Kamerlid Van Bommel
is het met hem eens.

Over de Holocaust kun je achteraf zeggen dat de geallieerden wel op een andere manier veel Joden hadden kunnen redden. Niet met bommen‚ maar met een veel ruimhartiger vluchtelingenbeleid. Als de VS en Groot-Brittannië in de jaren dertig massaal Europese Joden hadden opgevangen‚ waren zij ontkomen aan de gaskamer.

Misschien kan de paus zich nog eens hardop afvragen waarom die landen daar destijds zo afwijzend tegenover stonden. Uit het antwoord op die vraag zou het Westen wel eens wijze lessen kunnen trekken.

Wordt Vervolgd, februari 2017