KijkenLezen

De Groene Amsterdammer? ‘Erg links en anti-Joods’

Kritiek komt in Israël soms uit onverwachte hoek. Nadat de linkse Israëlische journalist Gideon Levy had geschreven dat zelfs honden beter worden behandeld dan Palestijnen‚ werd hij overspoeld met boze reacties. Afkomstig van Israëlische dierenvrienden die het schandalig vonden dat hij onschuldige honden had vergeleken met Palestijnen. De anekdote is afkomstig uit Hipsters‚ baarden‚ martelaren‚ waarin journalist Anna Krijger schrijft over haar verblijf in Israël en de Palestijnse gebieden tussen 2014 en 2017.

Wellicht dat de geringe compassie met het lot van de Palestijnen bij de Israëlische dierenvrienden te maken heeft met het beleid van de Palestijnse Autoriteit om eens in de paar maanden vergiftigd vlees neer te leggen om de populatie straathonden op de Westelijke Jordaanoever uit te dunnen. Om in ieder geval één hond de vergiftigingsdood te besparen‚ neemt Krijger in maart 2015 een zwerfhond uit Ramallah in huis. Het blijkt de start van een soort dierenasiel dat Krijger sindsdien met haar vriend Derk Walters (tot dit voorjaar NRC-correspondent in Israël) bestiert.

Omdat ze om de haverklap puppy’s en kittens in huis nemen‚ worden ze regelmatige bezoekers van de dierenarts. ‘Ik haat jullie’‚ zei hij Krijger tijdens haar eerste bezoek. Zonder journalisten zou het Israëlisch-Palestijnse conflict volgens hem niet meer bestaan. ‘Als er tientallen journalisten met camera’s om een paar Palestijnen heen gaan staan‚ natuurlijk beginnen ze dan met stenen te gooien!’

Krijger erkent dat de aanwezigheid van journalisten soms olie op het vuur is‚ maar ze laat in haar bijzonder prettig geschreven boek zien dat er echt nog wel wat meer aan de hand is. Ze spreekt met tal van boeiende Israëliërs en Palestijnen: van een in Nederland geboren orthodox-joodse koloniste die een wijnmakerij bestiert op de Westelijke Jordaanoever‚ tot een homoseksuele Palestijn in Tel Aviv.

Hoewel Krijger onbevooroordeeld verslag doet van het conflict‚ krijgt ze toch problemen met de autoriteiten. Daartoe aangespoord door Nederlandse ‘vrienden van Israël’‚ die qua fanatisme niet onderdoen voor de dierenvrienden die Levy op zijn dak kreeg‚ werpt het Israëlische Government Press Office (GPO) Krijger voor de voeten dat ze voor Joop.nl en De Groene Amsterdammer schrijft‚ media die volgens de ambtenaar van dienst ‘erg links‚ anti-Israëlisch en anti-Joods’ zijn. Als de GPO vervolgens weigert het werkvisum van haar vriend – een ‘activist’ – te verlengen‚ moeten de twee weer terug naar Nederland. De dierenarts begrijpt er niets van. ‘Gaan jullie echt terug? Maar waarom dan?’

Anna Krijger: Hipsters‚ baarden‚ martelaren
Querido‚ 256 p.‚ € 18‚99

De genialiteit van het kwaad

Hoe kan een meedogenloze dictator als Bashar al-Assad toch nog altijd op zoveel steun rekenen‚ zowel in Syrië als daarbuiten? Volgens filosoof Désanne van Brederode‚ die sinds 2012 betrokken is bij het Syrisch Comité in Nederland‚ is er sprake van ‘dictatortrouw’‚ een variant op het Stockholmsyndroom. ‘Als roker doe ik soms hetzelfde: ik maak mezelf en mederokers wijs dat wij lekker vrij en moedig tegen de stroom in durven gaan’‚ schrijft ze in haar essay Als stilte steekt.

Van Brederode beschrijft hoe pijnlijk het is voor vluchtelingen als de misdaden van Al-Assad in Nederlandse media worden gebagatelliseerd of als pleitbezorgers van de Syrische president de ruimte krijgen zonder al te veel kritische vragen hun verhaal te doen. Dat Al-Assad en zijn aanhangers daarmee wegkomen‚ is het gevolg van de uitgekiende pr-strategie van de Syrische dictator‚ meent Van Brederode. Zo noemde Al-Assad zijn tegenstanders al terroristen voordat ze geweld hadden gebruikt. ‘Dit is niet meer de banaliteit van het kwaad‚ zoals Hannah Arendt het noemde‚ maar de genialiteit van het kwaad.’

Désanne van Brederode: Als stilte steekt
Querido‚ 64 p.‚ € 8‚99

#Metoo in China

De berichten over de seksuele misdragingen van Hollywood-magnaat Harvey Weinstein leidden in oktober tot een wereldwijd debat over seksuele intimidatie. Overal kwamen #metoo-onthullingen‚ maar in China schreven staatsmedia over hun superieure cultuur. ‘Hoe komt het toch dat seksuele intimidatie geen veelvoorkomend fenomeen is in China?’‚ vroeg de Engelstalige krant China Daily zich af.

Deze borstklopperij was tegen het zere been van Bethany Allen-Ebrahimian‚ die in China studeerde en daar op haar 19de werd verkracht. ‘Het idee dat de Chinese maatschappij minder seksistisch is dan andere maatschappijen is natuurlijk onzin’‚ schrijft ze in Foreign Policy. Haar eigen ervaringen vormen de aanleiding voor een interessant betoog over de wijze waarop China omgaat met seks en de positie van de vrouw. Dat Chinezen denken dat het bij hen allemaal beter geregeld is‚ is volgens Allen-Ebrahimian te danken aan de Communistische Partij die het doet voorkomen dat elke uiting van zedenverval een vorm van ‘westers seksueel imperialisme’ is.

Lees het stuk.

Flipperen met wasknijpers

Wie wil zien hoe de door veel Nederlandse politici bepleite ‘opvang in de regio’ er in de praktijk uitziet‚ mag The long season niet missen. De documentaire van regisseur Leonard Retel Helmrich en producent Pieter van Huijstee brengt het leven in het Syrische tentenkamp Majdal Anjar in beeld.

Af en toe grijpt de film je zo bij de strot dat je je bijna zelf in Libanon waant. Dat is voor een belangrijk deel de verdienste van de Syrische cameravrouw Ramia Suleiman‚ die ervoor zorgt dat je als kijker dicht op de hoofdpersonen van de film zit. Zowel in letterlijke – de close-ups zijn soms wel van heel dichtbij – als in overdrachtelijke zin. Het is verbluffend waar de filmmakers allemaal bij zijn geweest: van gesprekken over zelfverminking tot hoogoplopende echtelijke ruzies.

Vrolijke beelden van sneeuwballengevechten‚ een bruiloft en een docent die met elastiekjes en wasknijpers een flipperkast bouwt‚ zorgen er gelukkig voor dat je af en toe op adem kunt komen. Dat is wel nodig ook met alle misère in het kamp en de horrorverhalen van de uit Raqqa afkomstige vluchtelingen.

Leonard Retel Helmrich en Pieter van Huijstee: The long season
Vanaf 28 december in de bioscoop

Transgenders in Venezuela

Begin vorig jaar werd advocate en lhbt-activiste Tamara Adrián de eerste transgender-politica in het Venezolaanse parlement. De ontroerende speelfilm Tamara‚ die gebaseerd is op haar leven‚ vertelt het verhaal van de strijd die voorafging aan haar transformatie.

In Parijs‚ waar hoofdrolspeler Teo rechten studeert‚ kan hij zich uitdossen in flamboyante vrouwenkleding. Maar als hij na de dood van zijn broer terugkeert in zijn vaderland Venezuela‚ besluit Teo zich toch te conformeren aan wat de katholieke samenleving van hem verwacht: hij draagt mannenkleding en sticht een gezin. Totdat hij zijn gevoelens niet langer kan verdringen en aan zijn echtgenote opbiecht dat hij liever als vrouw door het leven wil.

Elia Schneider: Tamara
In januari te zien tijdens Movies that Matter on Tour.
Zie www.moviesthatmatter.nl.
Bekijk trailer.

De Braziliaanse Freek Vonk lokt Amazonevissers in de val

De Braziliaanse Freek Vonk heet Richard Rasmussen. Hij heeft het fysiek van de bejaarde Hulk Hogan en de doodsverachting van Steve Irwin. Zijn in tv-programma’s luidkeels beleden liefde voor het dierenrijk en zijn opvallende verschijning maken hem een nationale beroemdheid die om de twee meter wordt aangeklampt door mensen die een selfie met hem willen maken.

Rasmussen gebruikt zijn roem om de met uitsterven bedreigde roze dolfijn die in de Amazone leeft te beschermen. Lokale vissers vangen de dolfijnen om te gebruiken als aas voor de Piracatinga-vissen die ze vangen. Terwijl dierenactivisten en biologen jarenlang vergeefs aandacht vroegen voor het droeve lot van de roze dolfijn‚ wist Rasmussen de jacht op het dier in een handomdraai op de politieke agenda te zetten. Hij maakte een video van vissers die een dolfijn afslachten‚ deelde die met een veelbekeken actualiteitenprogramma en in een mum van tijd werd de vangst van Piracatinga wettelijk verboden.

De prachtige documentaire A river below laat de verstrekkende gevolgen zien van Rasmussens mediagenieke actie. De strijd voor een betere wereld is immers zelden zwart-wit. Filmmaker Mark Grieco confronteert Rasmussen op knappe wijze met de vissers die door zijn actie hun werk kwijtraakten. Zij voelen zich door de tv-ster in de val gelokt. Hij blijkt hen betaald te hebben om de beelden te kunnen maken van de dolfijnenjacht. Maar zelfs de vissers‚ die aanvankelijk des duivels zijn op de beroemde dierenvriend‚ lijken zich voor de camera door hem te laten inpakken met een hug‚ een zak snoep en een foto.

Grieco contrasteert de werkwijze van Rasmussen met die van Fernando Trujillo‚ een gedreven bioloog die al jarenlang onderzoek doet naar de roze dolfijn en de andere fauna in het Amazonegebied. Hoewel Trujillo een stuk meer begaan lijkt met het lot van lokale vissersgemeenschappen dan Rasmussen‚ krijgt hij te maken met doodsbedreigingen uit die hoek. Onder meer omdat hij waarschuwt voor de gevaarlijk hoge concentraties lood in de vis die nog wel wordt gevangen. Anders dan bij Rasmussen leggen Trujillo’s waarschuwingen politiek echter nauwelijks gewicht in de schaal.

Mark Grieco: A river below
In december te zien tijdens Movies that Matter on Tour.
Zie www.moviesthatmatter.nl.
Bekijk trailer.

Tekst: Maarten Reijnders

Wordt Vervolgd, december 2017