Zimbabwe: een abnormaal regime

Deze gastblog is geschreven door Hugo Knoppert van Zimbabwe Watch.

De Nederlands voetballers Davids en Kluivert poseerden met Robert Mugabe op een foto. Dit was niet op een onbeduidend moment, maar middenin een verkiezingsbijeenkomst van Zanu PF, de partij van Mugabe. Zimbabwe maakt zich op voor nieuwe verkiezingen in 2018 en de meeste mensen gaan er van uit dat Mugabe, aan de macht sinds 1980, opnieuw zal winnen. Repressie en intimidatie door Zanu PF maken het moeilijk voor de oppositie en het maatschappelijk middenveld om hun werk te doen.

Grote problemen

Er zijn problemen genoeg in Zimbabwe. Als je rond rijdt in hoofdstad Harare zie je mensen op straat liggen voor de bank (er is bijna geen cash geld), zie je veel straatverkopers (het werkloosheid percentage ligt boven de 90%!) en word je met een beetje pech aangehouden door de politie (die nogal corrupt is) De kwaliteit van sociale voorzieningen neemt razendsnel af en de leefomstandigheden zijn zwaar.

Een luciferdoosje om bang te maken

Toch wint Zanu PF waarschijnlijk de verkiezingen. De partij heeft veel invloed op het platteland, waar mensen traditiegetrouw (hoewel vaak niet vrijwillig) op hen stemmen. Het staatsapparaat wordt op vele manieren gebruikt om te zorgen dat dit zo blijft. Jarenlang geweld en intimidatie zorgen dat er niet veel nodig is om mensen bang te maken. Of zoals een activist stelt: ‘Als ik jouw huis heb platgebrand hoef ik volgende keer maar met een luciferdoosje te rammelen om je bang te maken’.

Legitimering van het regime

Dat maakt de miskleun van Kluivert en Davids ook des te pijnlijker. De bijeenkomst waar de heren op het podium verschenen was een politieke bijeenkomst van Mugabe en Zanu PF in aanloop naar de verkiezingen. Waarschijnlijk is het niet hun intentie, maar door daar te verschijnen legitimeer je dit regime en laat je jezelf gebruiken voor hun propaganda.

Internationaal minder aandacht

Zanu PF weet de repressie grotendeels te verbergen voor het zicht van de internationale gemeenschap. Nadat de internationale gemeenschap na de uiterst gewelddadige verkiezingen van 2008 ingreep, hebben ze geleerd dat het geweld niet te zichtbaar moet zijn. Dat zien ze waarschijnlijk goed. Er is internationaal gezien een stuk minder aandacht voor Zimbabwe. De EU (en dus Nederland) heeft sinds de vorige verkiezingen in 2013 ingezet op een ‘re-engagement’ strategie, gericht op het bewerkstelligen van economische en democratische hervormingen via dialoog. Maar hier komt te weinig van terecht. Men focust daarom op de langere termijn, in de hoop dat de opvolger van Mugabe wél bereid is te hervormen en er beter beleid zal worden gevoerd.

Het abnormale niet normaliseren

Het feit dat er minder doden vallen en minder (zichtbaar) geweld is dan op andere plekken in de wereld, betekent niet dat we onze ogen moeten sluiten voor het ondemocratische en repressieve karakter van dit regime. Zoals Zimbabwaanse activisten vaak aankaarten in hun gesprekken met Europese beleidsmakers: ‘we moeten het abnormale niet normaliseren’. Dat is ook precies het probleem van het bezoek van Kluivert en Davids. Ja, er is minder zichtbaar geweld. Ja, er is op een aantal vlakken vooruitgang geboekt. Maar nee, Zimbabwe is niet normaal en het regime in Zimbabwe is niet normaal.

Op de goede manier aandacht

Zimbabwe verdient onze aandacht en onze steun, maar wel op de goede manier. De bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking hebben grote gevolgen voor Zimbabwaanse mensenrechtenorganisaties. Zij hebben minder middelen om in moeilijke omstandigheden hun werk te blijven doen en het (wan)beleid van dit regime kritisch te volgen. Wellicht een idee voor de heren Kluivert en Davids om hen te ondersteunen? Wij denken graag mee.

Deze gastblog is geschreven door Hugo Knoppert van Zimbabwe Watch.